Quantcast
Channel: Namibian Sun - Moshiwambo
Viewing all 448 articles
Browse latest View live

Chissano ta yambidhidha ehololomadhilaadhilo

$
0
0

Chissano okwa popi ngaaka pethimbo a li moNamibia , okukutha ombinga momutumba tagu ithanwa ACP-EU joint parliament ngoka gwa ningilwa mOvenduka.

Okwa popi kutya aakwashigwana oya pumbwa okuholola omaiyuvo gawo nopehala epangelo olya pumbwa okupulakena komaiyuvo goshigwana ngele itashi tsu kumwe noompangela dhepangelo.

Chissano, ngoka e li omuhwahwameki gombili na okwa kwatele oshilongo she komeho okuza miita yopashigwana , okwa popi kutya epangelo olya pumbwa okusimaneka omaiyuvo goshigwana.
“Omukalo gwokuholola omaiyuvo , na inagu shituka iikolokosha. Okuninga ehololomadhilaadhilo niikolokosha iinima iyali ya yooloka, onkene itandi kala ompinge nehololomadhilaadhilo lyontumba ngele oli li pambili,” omuleli ngoka nale ta ti.
Chissano ngoka a zi koshipundi kuye mwene konima sho a lele oshilongo uule woomvula 10, ota longo ngashiingeyi oshinakugwanithwa onga omuhwahwameki gombili.
Sho a popi kombinga yonkalo yegameno miilonga yaAfrika, Chissano okwa popi kutya omukundu omunene ngoka gwa taalela Afrika, nge tashi ya kegameno iikolokosha yopashigwana, okulongitha oonzo niiyemo moka tashi pumbiwa.
“Otu na elongelo kumwe nIigwana yaEuropa ihe ihatu mono omayambidhidho ethimbo kehe twe ga pumbwa, onkene ekandulepo lyomukundu uuna tatu kongo omikalo dhokukandula po omaupyakadhi getu tse yene meendelelo.”

Pahapu dhomunapaliamende gwaSweden, Bodil Valero, iilongo nayi ungaunge niinima mbyoka hayi tukula iita yopashigwana.

“Ondi wete kutya iinima oyindji, ngaashi omalunduluko gonkalo yombepo, okwaahena iilonga mokati kaanyasha mwakwatelwa iinima yilwe.”

JEMIMA BEUKES

Category: 
Share This: 

Hanse-Himarwa a gunu oAR, Nantu noNanso

$
0
0

Ominista yElongo Katrina Hanse – Himarwa oya popi kutya, ye onga omunista yElongo oye owala omuntu e na uuthemba moshilongo okuninga omalunduluko okalindeli koskola ngele otashi pumbiwa.

Shoka osha landula omapopyo ga ningwa kehangano ndyoka li lilepo aalongiskola lyo National Teachers Union of Namibia (Nantu) nehangano lyaailongi lyoNamibia National Students Union (Nanso) kutya ota kondjitha aalongi ya longe mesiku ndyoka lya tothwamo mokalindeli koskola kutya esiku lyefudho.
Esiku lyOkanona okaAfrika, ndyoka tali dhimbulukiwa nena otali endele pamwe nehololomadhilaadhilo enene ndyoka lya longekidhwa kehwahwameko lyoAR, nehololomadhilaadhilo ndyoka oli li ompinge noompangela dhokutunga opaliamende ompe yoshilongo.

Uuministeli owa lundilwa kutya owa ningi omalunduluko mokalindeli onga omukalo gwokukeelela aalongiskola ya kuthe ombinga mehololomadhilaadhilo ndyoka.

Hanse-Himarwa okwa popi kutya otashi kumitha sho aantu paife itaya tsu kumwe netokolo lye okuninga omalunduluko mokalindeli koskola omanga aantu yali ya tsa kumwe noominista nale opo ooskola dhi vule okupatithwa kehe ethimbo uuna kuna ompumbwe.

“Kape na mboka ya li taya kudhile nale, ihe omolwashike sha kala uupyakadhi ngashiingeyi shoKatrina Hanse-Himarwa onga ominista ta ningi omalunduluko mompango?” minister a pula.
Okwa popi kutya Nantu na kale e eshi ehala lye, nokutseya kutya okwa taambiwa kepangelo ihe ha kaantu yalwe.
“Nantu na tseye kutya okwa tamekela peni na openi ta hulile. Nantu na kwathele epangelo mokuyambulapo oonkalamwenyo dhaalongi ihe inatu ya owala mpaka nopolitika nokukala tatu nuka omolwa omatompelo ge shiwike kutse yene,” minista a popi.
Nonando ongaaka otashi vulika minister a kale mepuko. Pahapu dhaNorman Tjombe ngoka e li omukalelipo gwopaveta nomuhwahwameki guuthemba womuntu, okwa popi kutya okalindeli koskola otaka vulu owala okulundululwa konima uuministeli way i moonkundathana naakuthimbinga ayehe, moka mwakwatelwa oNantu noNanso.
“Ngele ope na omalimbililo kombinga yesiku ndyoka, nena ongele owala okalindeli koskola taka popi sha yooloka nenge ope na omalunduluko ganingwa nena inaga tseyithilwa nenge inaga kundathanwa naakuthimbinga yalwe. Ngele omalunduluko ngoka inaga kundathanwa nena etokolo ndyoka lya ningwa kali na oonkondo dha sha,” Tjombe ta ti.
Hanse-Hamarwa okwa taalele oAR nomalaka na okwa popi kutya aniwa ye ina tila sha na otaka kala a dhikama uukilila molwaashoka oku shi kutya okuli mondjila.
“Ngame inandi ulikwa komupresidende gwiifundja nenge kepangelo lyiifundja. Kandi li methigathano nomuntu, ngoka ina taambiwako kepangelo.”

Hanse-Himarwa okwa gunu woo oAR kutya oku na ontseyo kombinga yoompangela dhawo okunyateka edhina lye.
“Ope na iifundja tayi popiwa kutya otandi longitha oomiliyona 2 molweendo lyuule woshiwike shimwe okuya ko United States of America naashoka ya ningi nena momutumba ngoka gwa ningilwa mOshakati oya popi kutya ongame taya landulako nangame, ngame Katrina Hanse-Himarwa ominista yElongo.”

Okwa popi kutya oAR otayi mu kongele oohapu nomalundilo ihe okwa popi kutya itashi kwatha sha molwaashoka ye okwa longa nuudhiginini opo a kale ponkatu ndjoka e li na inashi zilila muulingilingi.

“Ngame tandi longo onga ominista yElongo uule womvula yimwe noomwedhi ndatu ngashiingeyi. Muule wethimbo alihe ndyoka inandi mona natango omauwanawa golweendo ga thika poshimaliwa shoo-N$500 000 . Otashi vulika ngiini ndi longithe omiliyona 2. Mboka otaye ya okunyateka omadhina gaantu yalwe nokungwangwaneka oshigwana kutya tse yamwe otatu longo uulingilingi.”
JEMIMA BEUKES

Category: 
Share This: 

India a gandja omakwatho kuNamibia

$
0
0

India okwa popi kutya ope na ompumbwe yokuninga omalundululo melelo lyEgameno lyIigwana yaHangana opo ku kwashilipalekwe kutya iilongo yaAfrika oya kwatelwao melelo moka onga iilyo tayi kalelele.
Dhoka odha popiwa komupresidende gwaIndia Pranab Mukherjee pethimbo a yi moonkundathana nomuleli gwaNamibia Hage Geingob , sho a talelepo Namibia oshiwike sha piti.
“Itashi ulike ethano ewanawa sho olutu lwopauyuni ndoka talu ungaunga niikumungu yopailongo kalu na mo aakalelipo yasha okuza menenevi ndyoka li na aakwashigwana muuyuni oyendji. Iigwana yaAfrika ya thika po-54 kayi na aakalelipo melelo lyIigwana yaHangana.”
Omapopyo gomuleli gwaIndia oga landula omaindilo gaaleli yaAfrika opo ya vule okukalelwapo melelo lyongongahangano ndjoka onga iilyo tayi kalelele.
Pankundathana dhopauyuni, kuyele omuleli gwaZimbambwe, Robert Mugabe nomuleli gwaEquatorial Guinean Teodoro Obiang Nguema Mbasogo oya popi kutya oya hala enenevi li pewe nando oshipundi shimwe shuukalelipo melelo lyongongahangano ndjoka.
Elelo lyegameno mIigwana yaHangana oli na iilyo tayi kalele ya thika putano ya kwatelamo iilongo China, France naUnited States, omanga Afrika e li owala oshilyo ihe ke na omukalelipo melelo ndyoka.
“Otwa nyanyukwa woo okutseyitha egandjo lyomagano gootona 1 000 dholwishi niikulya kooprograma dhoshikukuta. Otwa nyanyukwa woo okugandja omagano goopaunda 100 dhomiti mwa kwatelwa omiti dhokuhwepopaleka ombuto yoHiv.”
Epangelo lyaIndia olya gandja woo omagano goshimaliwa shooUS$20 000 kokaklinika kaIndira Ghandi Clinic mOshitopolwa shaOmusati.
Okwa popi kutya okwa pyakudhuka okugandja omakwatho gokuyambulapo uunongo kaaNamibia mokukwathela epangelo lyaadhe omalalakano gondungethaneko yoHarambee Prosperity Plan.
Omuleli gwaIndia okwa tseyitha woo etotepo lyoshiputudhilo shoJoint Centre of Excellence pokati kiilongo mbika iyali.
“Otatu ka tala woo keindilo lyokugandja oompito dhomailongo moshikodno shoomina oshowo omailongo koNamibian paramilitary.”
Okwa popi woo kutya otaya gandja omikuli kiilongo yaAfrika moka mwakwatelwa Namibia.
JEMIMA BEUKES

Category: 
Share This: 

Oshikondo shelongo lyomakala tashi konaanonwa

$
0
0

Emuno lyomiti dhomisati dhoka ominene omolwa elongo lyomakala mOshitopolwa shaOutjo olili kohi yomakonaakono taga ningwa kOshikondo shOmakuti nIihwa sha landula enyenyeto ndyoka lya ningwa pamukanda.
Onga oshizemo shenyenyeto ndyoka, otaku talika omeho omanene kompango ndjoka tayi utha elongo lyomakala moofalama dhopaumwene nokweetitha omapulo kombinga yompango ndjoka yili miilonga nge tashiya kokulonga omakala moofalama dhopaumwene.
Pamayele gopaveta ngoka ga pewa epangelo pehala lyooyene yoofalama dhopaumwene, kohi yompango yOmakuti, kombinga yelongo lyomakala inayi kwatela mo oofalama dhopaumwene naalongi yomakala mboka taya longo moofalama dhopaumwene itaya pumbwa okukonga omikanda dhokulonga omakala ngoka. Nonando ongaaka oonzo moshikondo shoka osha popi kutya nonando oshikumungu shoka osha falwa kompangu itashi ka kala nomungo uulethimbo.
Epangelo otali pangele okutalulula ooveta dhoka nokukaala tali vulu okukondolola onkalo ndjoka.
Omunyenyeti ngoka okwa popi kutya nonando omisati odhili omiti dha gamenwa otadhi monithwa woo iihuna naashoka otashi eta embugaleko.
Enyenyeto ndyoka lya ningwa muMaalitsa gwo-2016 olyuukithwa komukomeho gwOshikondo shOmakuti mUuministeli wUunamapya, Omeya nIihwa Joseph Hailwa, na okwa pula aaanambelewa ya ninge omakonaakono omolwa omiti dhoka tadhi tetwa po omolwa elongo lyomakala. Hailwa okwa popi kutya aanambelewa mboka otaya ka konaakono oofalama dhoka muule womasiku omashona. Aanyenyeti aanafaalama mboka inaya hala uukwatya wawo wu hololwe na oya popi kutya omiti dhoka odha tetwa po muule wethimbo eshona momvula.
Henning Lambert, ngoka ta hila ofaalama yaRamsay na oha longo omakala okwa koleke kutya okuya sigo oApilili nuumvo oya kala ye na omukanda pitiko gwokuteta omiti dhomisati. Okwa lombwele oNamibian Sun kutya sho a ka kongulula andola omukanda gumwe opo owala ya lombwelwa kaanambelwa kutya itaku gwandjwa we omikanda dhokuteta po omisati.
“Konima sho yetu lombwele kutya inatu teta po we omisati otwa hulitha okuteta po omisati.”
Lambert okwa popi kutya omanga omukanda gwe inagu kusha okwa landula omilandu nomalombwelo agehe ngoka a pewa kaanambelewa yiihwa na okwa gandja omalombwelo kaaniilonga ye opo kaya tetepo omiti dhoka ominene.
Lambert okwa popi kutya oshikandjo shaOutjo oshimwe shomiikandjo moka mun a omiti dhomisati tadhi ponokela noonkondo na okwa pumbwa okutalika konkalo ndjoka meendelelo. Danie van Vuuren gwoNamibian Agricultural Union (NAU), ngoka a longela kumwe nepangelo oshowo oNamibia Charcoal Association okwa popi kutya oolopota kombinga yemonitho lyiihuna omiti onga oshizemo shoshikondo nali lopotelwe uuministeli nenge ehangano lyoNamibia Charcoal Association. Nonando ongaaka okwa popi kutya mboka taya yi omilandu pondje aashona, noshikondo inashi pewa ethano ewinayi omolwaamboka taya yi pondje omilandu.
JANA-MARI SMITH

Category: 
Share This: 

Swapo a gunu oAR

$
0
0

Amushanga-ndjai gwOngundu yoSwapo, Nangolo Mbumba, okwa popi kutya ngele aahwahwameki yoAffirmative Repositioning (AR) oyeli iilyo yoSwapo nena naya ihumbate nawa.
Ongundu tayi pangele oya pititha omukanda gwekunkililo oshiwike sha piti, tayi pula opo iilyo yongundu yiihumbate nawa nokulandula omilandu dhongundu.
Shoka osha landula omutumba noka gwa ningwa kaakomeho yongundu yane. Omukanda ngoka gwa pitithwa shalandula omutumba ngoka gwa ningwa ongundu oya pula iilyo yiihumbate nawa nokwiikaleka kokule niinima mbyoka tayi teya po etungo lyoshigwana.
Ongundu oya popi woo kutya eshuno mongundu lyaJob Amupanda, Elijah Ngurare, George Kambala naDimbulukeni Nauyoma sha landula etokolo lyompangu, inali etithwa kutya mboka inaya yona sha ihe etokolo olya ningwa kutya ongundu inayi landula omilandu dhoka dha li dhi na okulandulwa.
Omanga Amupanda a tindi okupopya sha komahokololo gaSwapo, Elijah Ngurare okwa popi kutya mboka oye na uuthemba woku gandja omaiyuvo gawo “Oshiwanawa okutseya kutya otaye tu dhilaadhila.”
Lwopokati mpoka, omutseyinawa gwopolitika Hoze Riruako okwa popi kutya kape na epuko ngele Swapo okwa hala okuyela ombedhi iilyo ye.
“AR ita vulu okukala ompadhi yimwe mongundu omanga okwawo yi li pondje naya endele pamwe nomilandu dhongundu.”
JEMIMA BEUKES

Category: 
Share This: 

Aakwashigwana ye li ompinge negandjo lyomboloha komutamanekwa

$
0
0

Ongundu ndjoka oya ningi ehololomadhilaadhilo okuza pehala mpoka pwa adhika olutu lwaMenette Shikongo (14) ndoka lwa adhika pehala mpoka momasiku 19 gaKotomba omvula ya piti.

Shikongo okwa dhipagwa momasiku 18 gaKotomba omvula ya piti, omanga a li mondjila okuya kongeleka ihe olutu lwe olwa monika owala esiku lya landula. Okwa li omunaskola mondondo onti-6 poskola yaOkakondo Primary School.
Omutamanekwa, Simeon Asheela, okwali a kutwa onga omulithi gwiimuna kofamili ya nakusa na okwa tulwa miipandeko esiku olyo tuundyoka na okwa kala mondjeedhililo yopolisi yaNdangwa ihe momasiku 23 gaMei nuumvo okwa pewa omboloha yooN$1 000.

“Oshiningwanima shika oshitalala ihe omutamenekwa okwa pewa nale omboloha. Omboloha ndjoka nayi talululwe na katu shi kutya uumbangi wuni epangelo lya hala. Otwa hala okumona omayamukulo okuza kepangelo meendelelo,” omukandanyenyeto gwawo gwa lesha.

Martha Indongo, ngoka eli omulongiskola poskola Okakondo Primary, okwa taambako omukandanyenyeto ngoka pehala lyomukuluntuskola na okwa uvaneke kutya otegu ukitha kOshikondo shElongo mOshitopolwa.
Selma Angula, okwa popi pehala lyamwene gwomukunda na okwa kondema egandjo lyombeila komutamanekwa.
“Aanona yetu nataango oya mbandapala koshiningwanima shika. Ihatu ya tumu oyo ayeke komaushiinda we. Oya tila okulitha iimuna omolwa oshinima shoka ya mono omvula ya piti,” Angula ta ti.

Moses Shikongo, hekulu yaMenette nomugandji gwiilonga kwali gwa Asheela okwa popi kutya oshiningwanima shoka osha longelwa popepi negumbo lwawo, sho Menette a li mondjila okuya kongeleka.
“Asheela naMenette oya monika ongula yesiku ndyoka taya nwetha iimuna yaandjetu. Sho yinakulu a galuka kongeleka okwa popi kutya Menette ina monikako kongeleka. Esiku lya landula aalithi yiimuna yalwe oyiitsu momudhimba gwe na oye ya okutulombwela na otwa tseyithile opolisi,” Shikongo a lombwele oNamibian Sun.

Aanambelewa okuza kOmpangululo yoPashitopolwa yaNdangwa inaya vula okugandja uuyelele kutya omolwashike Asheela a pewa omboloha.
ILENI NANDJATO

Category: 
Share This: 

Elongitho nayi lyiikolitha moNamibia otali limbilike

$
0
0

Omaindilo ngoka taga ningwa kookansela yiikandjo opo ku yiwe moshipala oowili dhokupatulula oondingosho, oshowo iizemo yomapekaapeko ngoka ga ningwa taga ithanwa Namibia Demographic and Health Survey (NDHS), oga gandja ethano ewinayi koshilongo.
Paizemo yoNDHS oopresenda , 79.5 dhaalumentu mOshitopolwa shaShana oya longitha iikolitha omanga mOshikoto aakiintu oyo yeli pombanda, ye li poopresenda 67.9.
Palopota, Zambezi oye e na omuyalu gwaakiintu aashona mboka ya longitha iikolitha yeli popresenda 14.2, omanga kaalumentu oshitopolwa shaMaheke osho shi li pevi noopresenda 36.9.
Moshitopolwa shaShana oopresenda 61.8 dhaakiintu odha longitha iikolitha 58.5 Omusati, 46.5 Omaheke, 54 Ohangwena, 48.2 Kunene, 52.9 Khomas, 36.8 Kavango, 42.7 //Karas, 42.4 Hardap, omanga mErongo oopresenda 47.8.
Mokati kaalumentu mboka ya longitha iikolitha, Oshana osha landulwa kOshikoto shoka shina oopresenda 72.7, Khomas oopresenda 64.3 omanga Ohangwena yi na oopresenda 62.6.
Omaheke noKunene oyi na oopresenda dhili pevi dhaalumentu mboka haya longitha iikolitha.
Olopota ndjoka oya holola woo kutya aalumentu naakiintu mboka ya mona elongo oyeli omuyalu omunene gwaantu mboka taya longitha iikolitha. Kaakiintu mboka ya mona elongo lyopokati oopresenda 62.8 ohaya longitha iikolitha omanga oopresenda 68.4 odhaalumentu.
Olopota oya holola woo kutya aanyasha aalumentu unene otaya longitha iikolitha. Ongundu yoomvula dhopokati ko-25 no- 29 otadhi kwatele komeho noopresenda 65.4, ya landula ongundu yoomvula 30 sigo 34 mboka yeli poopresenda 64.4, noopresenda 64.1 odhaalumentu yoomvula dhili pokati ko 20 sigo 24. Kaanyasha yoomvula dhili pokati koomvula 15 sigo 19, oopresenda 38.5 oya longitha iikolitha.
Kaakiintu mboka yeli pokati koomvula 35 sigo 39 oyo unene yaha nu iikolitha.
Ya landulwa kaakiintu yoomvula dhili pokati ko 25 sigo 29 oshowo pokati koomvula 20 sigo 24.
Ookansela yiikandjo oya loloka noyakenyanana elongitho lyiikolitha na oya pula oondunda dhomanwino opo dhi patwe po-22:00.
Molopota yawo yetatamvula ndjoka ya pewa oNational Council, Elelo lyOshitopolwa shaHangwena olya pula opo Ompango yIikolitha yitalululwe. Elelo olya pula opo oowili dhokupatulula oondingosho dhi kale pokati kootundi onti- 10:00 no 22:00.
GORDON JOSEPH

Category: 
Share This: 

Mbumba nomuprima taya ka kundathana naanona yokombanda

$
0
0

Aanyasha mboka monena taya lumbu mofaalama tayi adhika moBrakwater oya pula kutya oya hala okupopya nOmuprima Saara Kuugongelwa-Amadhila.
Ongundu ndjoka oya e ta oontamanana komapandja gomakwatathano gopainternet, omanga yamwe ya holola uukwawo wananghali nayo na oya gandja omakwatho goondya kaanona mboka. Oyendji oya loloka oshikumungu shoka, na oya hala sha kandulwa po.
Okwa lopotwa kutya aanona mboka oya li ya yi omalweendo giihauto moshipala ihe omupopiliko gwopolisi, Chief Inspector Kauna Shikwambi, okwa popi kutya ongundu oya kambadhala okuninga ehololomadhilaadhilo lyaali paveta okuya kopaliamende, nasho opolisi ye ya oye ya ukitha koKatutura Youth Complex, hoka yaka popiwa nayo.
Shikwambi okwa popi kutya kape na ngoka e ehamekwa nenge a tulwa miipandeko molwaashoka ka pwali uupyakadhi washa .
Amushanga-ndjai gwoSwapo, Nangolo Mbumba okwa koleke kutya otaka tsakanena nanona mboka moshiwike shika ngiika mEtitatu na okwa popi kutya omuprima naye otaka popya naanona mboka.
Mbumba okwa popi kutya omanga oshikumungu shika tashi talika pankatu yepangelo, Swapo iniidhimbika oshinakugwanithwa she kaanona mboka.
Sho a popi kombinga yoshikumungu shomEtitano, Mbumba okwa popi kutya kape na omaipopilo gokwiikuthila oveta.
“Oya pula opo ndi popye nayo onda tokola opo ndika popye nayo. Oya pula opo ya popye nomupilima, omuprima okwa zimina okupopya nayo oshiwike shike. Oya popiwa nayo kOminista yIipambele yOmupresidende mEtitano na oya gundjile.”
Nonando okwa zimine okukatsakanena naanona mboka, Mbumba ita popile okwiikuthila oveta.
“Oshikumungu shaakwashigwana taya kambadhala okwiikuthila oveta kutya nee pamwe okuninga omainda moondjila nenge okwiindika yakwawo yamwe ya ninge shoka tashi pumbiwa oshi li omikalo omiwinayi. Ngele aantu otaya dhilaadhila kutya pawiihumbata nayi opo owala taya vulu okuuvika, shoka kashi shi oshiwanawa. Otwa pumbwa okwiiyutha koveta opo nduno tatu pula nawa shoka twa hala.”
“Epangelo oli lilepo okutukwathela nokutukwatela komeho atuhe, ihe ngele otatu ningi iinima kutseyene, ihe tapu holoka uupyakadhi olye taka pewa uusama.”
Mbumba okwa popi kutya oshikumungu shaanona yokombanda oshili momake gepangelo.
Sho a pulwa ngele aanona yokombanda kaye shi we oshinakugwanithwa shaSwapo, Mbumba okwa yamukula kutya Swapo okushi oshinakugwanithwa she kwaamboka ya kutha ombinga mekondjelomanguluko.
“Itatu ti aanona mboka kaye shi we oshinakugwanithwa shaSwapo. Aanona mboka yo yene ohaya iyithana kutya aanona yekondjelomanguluko. Otse twa li aakuluntu mekondjelomanguluko onkene otu na oshinakugwanithwa kwaamboka ya kutha ombinga mekondjelomanguluko, ihe kutya oongaka kape na ngoka e na uuthemba wokwiikuthila oveta moNamibia.”
Aanona yekondjelomanguluko mboka ya kala ya unga oontanda mOvenduka, oya wayiminwa kuyakwawo ya thika pe-100 okuza mOnooli yoshilongo mboka ya thiki mOshilandopangelo omasiku ngaka.
GORDON JOSEPH

Category: 
Share This: 

Nakuninga oshihakanwa shomuyeka kwa homatwa a hulitha

$
0
0

Omunangeshefa gwomOmbaye Hans-Jörg Möller (50), ngoka a ningi oshihakanwa shomuyeka kwa homatwa ngoka gwa ningilwa megumbo lye mEtitano, okwa hulithile mOshipangelo shaCottage Hospital moSwakopo, omutenya gwOlyomakaya.
Opolisi oya pititha uukwatya waalumentu yaali mboka taku fekelwa kutya oya kutha ombinga momuyeka moka, na oya tseyitha woo etulo miipandeko lyaalumentu yaali mboka natango taya kwatakanithwa noshiningwanima shoka.
“Gumwe okwa tulilwa miipandeko mOshakati omanga mukwawo omOvenduka. Nena aatamanekwa otaya ka taalela epangulo moshipotha shedhipago oshowo omuyeka kwahomatiwa,”
Chief Inspector John Mwatongwe ta ti.
Mwatongwe okwa pandula eyambidhidho ndyoka ya mono okuza moshigwana opo ku vule okutulwa miipandeko oongangala dhoka na okwa pula moshigwana opo kehe ngoka a mono omainyengo gasha taga limbilike pokati kotundi onti- 00:00 no- 01:00 popepi negumbo lyonomola 22 mepandanda lyaPaul Vincent molagoon ya ye mekwatathano nopolisi.
Möller okuli omunangeshefa na okuli omutotipo gwoSun Sail Catamarans namwene gwoAir Hans Safaris pamwe nomukulukadhi gwe Carol-Anne (48).
Okwa yahwa mepunda na okwa falwa koshipangelo meendelelo konima sho oongangala ntano dhiiteyele megumbo lye moMeersig.
Carol-Anne okwa ehamekwa keyulu, a tetwa nombele mothingo nomayego ge gamwe oga teka.
Oongangala dhoka odha pula iimaliwa na odha yi ontuku noongodhi mbali dhopeke dhoSamsung , olaptop, ethano lyokuthaneka, iikwamalyenge oshowo omuyalu gwiimaliwa kaagushiwike.
Carol-Anne, ngoka a li a mangwa okwiimangulula mo konima sho oongangala dhayi na okwa dhengele oambulansa nopolisi.
Pahokololo lyaCarol-Anne okwa uvu omainyengo komweelo gwawo na okwa penduka opo a katale na okwa mono aalumentu yeli pomweelo. Okwa igidha omusamane gwe opo e mu kwathele ihe oongangala odhiiteyele megumbo nokumuponokela.
Okwa tondokele mondunda moka mwali aanona yawo yaali yalala, Omusamane gwe okweya omukukwathela ihe okwa yahwa.
Aaponokeli oya yi mondunda moka mwa li Carol-Anne taya pula kutya openi pena iimaliwa. Okweya patulula koshiketha shokupungula iimaliwa na okwe ya pe iimaliwa.

OTIS FINCK

Category: 
Share This: 

Namibia otaka landitha ouraniuma kuIndia

$
0
0

Omupresidende Hage Geingob dhoka okwe dhi popi pethimbo lyetalelepo lya ningwa kOmupresidende gwaIndia Pranab Mukherjee, ngoka a talelepo Namibia oshiwike sha piti.
Pethimbo lyomutumba gwa ningwa kaaleli mboka mEtine lyapiti, omupresidende Geingob okwa nyana oondjidikila dhoka dhili po kutya Namibia ina pitikwa okulanditha oonzo dhe dhopaushitwe kwaamboka ye dhi pumbwa.
Okwa nyana woo kutya iilongo yimwe oha yala okweeta po oondjindikila moshikondo dhuutekinologi wiikwalute.
“Oshili oshoka kutya ope na uukoloni nge tashiya kiikwalute na iilongo owala yimwe oyo ya hala okulongitha iikwalute.
Oonzo ndhoka tse ihatu dhili, itatu dhi longitha, katu na iilwitho yiikwalute ihe ope na mboka ye dhi hala.”
Shika kashi shi oshikando shotango Geingob ta nyenyeta onkalo ndjoka kutyaNamibia ita vulu okulanditha ouraniuma kuIndia.
Pethimbo lyomutumba tagu ithanwa Third Africa-India Forum Summit ngoka gwa ningilwa moIndia omvula ya piti, okwa popi kutya India ita vulu okulanda ouraniuma okuza kuNamibia uukilila molwaashoka epangelo kali na ouraniuma. Pahapu dhaGeingob, epangelo otali vulu owala okumona ouraniuma okupitila momilandu ngaashi dhoka dhokukonga omikanda dhokupitika opo li vule okumona ouraniuma. Okwa popi kutya India ota vulu okumona ouraniuma uuna ta ningi omaindilo okuza komahangano ngoka haga fulu nale ouraniuma moshilongo.
Ompango tayi ithanwa African Nuclear Weapon Free Zone Treaty, ya tseyika woo nedhina Treaty of Pelindaba, ndjoka ya shainwa mo- 1996, oya indika Namibia opo a landithe ouraniuma ye.
Nonando ongaaka pahapu dhomunongononi gweliko Omu Kakujaha-Matundu, India naye okuna ompito yokupungula moshikondo shokumina ouraniuma moNamibia.
Okwa popi kutya ngele Namibia okwa landitha ouraniuma ye kuIndia nena, otashi e ta omauwanawa ogendji koshilongo.
“Shoka twa mono ooshoka kutya, ondando youraniuma oya gwa pevi muule woomvula ntano, ihe otashi vulu okuyambulapo ondando youraniuma ngele nani India oku na ompumbwe.”
Namibia okuli ponomola ontine miilongo mbyoka hayi longo ouraniuma muuyuni.
JEMIMA BEUKES

Category: 
Share This: 

Saara a shuna koskola konima yoomvula 10

$
0
0

Aakiintu aanyasha yahamano, ayehe ya li aanaskola poskola yAmarika Primary School oya tameke oskola nuumvo oknima sho ya kala kaye li moskola uule woomvula omulongo molwaashoka oskola ndjoka oya kala owala nondondo sigo onti-4.
Saara Lukas, 23, okwa mana ondondo ye onti-4 poskola ndjoka mo-2005 sho a li owala e na oomvula 12 na okwa kala pegumbo.
Lukas ngoka e li odhigwa kali we e na mpoka ta vulu okuya opo andola a ka tsikile nelongo lye. Oskola yopopepi ndjoka a li ta vulu okuya kuyo oErastus Shapumba Junior Secondary School mEtilyasa, ndjoka yi li oshinano shookilometa 80 ihe oskola ndjoka kayi na omuhandjo andola gwokukala naanasokola mboka taya zi komakule.
Ya totwa po moomvula dho1960 kongeleka yaELCIN, Oskola yaAmerika momukunda oAmrika oshowo oskola ya Dr Ndeutala Angolo Primary School mOnghaanghaa odho owala ooskola tadhi adhika momudhingoloko na odhina owala ondondo yotango sigo ontine.
Sha landula etalelepo lyomupevi minista mOmbelewa yomupevi presidende , ngoka e na oshinakugwanithwa shokusila oshisho aantu yomihoko dhoka dha kala inadhi talika nale monakuziwa, Royal /Ui/o/oo, ngoka a talele po oskola ndjoka muJuli gwomvula ya piti, osha tokolwa opo oskola ndjoka yi kale nondondo sigo onti-8 nuumvo.
Lukas na yalwe yahamano oya tokola okushuna koskola opo ya kamanithe okuza mpoka yahulile omimvo 10 dha piti.
“Onda tokola okushuna koskola kungame mwene. Konima sho omupeha minista /Ui/o/oo e tu talele po omvula ya piti na okwe tu lombwele kutya otatu gwedhelwa po oongundu dhiwe, onda tameke tandi dhilaadhila okushuna koskola. Sho omuprima minista a talelepo omudhingoloko gwetu omvula ya piti, onda tokola okushuna koskola. Ombushe yandje na okwa li ta monika nawa noonkondo, inandi mona nale omuntu ta monika nawa ngaashi ye momudhingoloko gwetu. Onkalamwenyo ndjoka nda kala muyo konima sho nda thigi po oskola kayi shi ombwaanawa na otandi kala owala nonkalamwenyo ohwepo, nokumonika nawa ngaashi mbushandje uuna nda mona elongo,” Lukas ta ti.
Okwa popi kutya okwa pewa etegelelo komulithi gwiimuna omukwashigwana gwaAngola omanga a li e na oomvula 15. Okwa popi kutya he yokanona ke okwa shuna koAngola, nokanona kake na oonzapo yevalo.
Omunaskola gumwe Ottillie Johannes, 20, okwa popi kutya okwa li adhigi po oskola mo-2006 na okwa shuna koskola omolwa omayele ngoka a pewa kaavali ye. Yamwe po mboka ya shuna koskola oLyidia Ipinge, 19, Josephina Gabriel 17 na Ottillie Jonas, 17, oshowo Leena Kashenye, 16.
Kwiikwatelelwa komukuluntuskola poskola ndjoka Abraham Haukelo, okwa popi kutya aanaskola mboka yahamano oye na ohokwe yokwiilonga na ihaya sithwa uunye koomvula dhawo.
Okwa popi kutya monena oku na omukumo molwaashoka oskola yawo ngashiingeyi oyi na omusindalandu gwokukala nomuhandjo.
Okwa popi kutya oskola oyi na woo oprograma yegandjo lyoondya kaanaskola naashoka osha ningithwa omuyalu omunene gwaanaskola ya tameke okuya koskola. Okwa popi kutya nale aanaskola poskola ndjoka oya li owala taya ilongo yo taya ka ninga aalithi yiimuna ihe onkalo ndjoka oya lundululka sho kwa gwedhelwa oondondo.
Kansela gwaTamanzi, Johannes Iyambo okwa popi kutya oskola otayi ka mona oongulu dhoskola dha gwedhwa po oshowo omuhandjo gwoskola ngoka tagu ka kwathela woo oskola yaDr Ndeutala Angolo Primary School mOnghaanghaa ndjoka yi li owala oshinano shookilometa 5. Omaindilo gokusindana opo otendela ndjoka yokutunga poskola ndjoka oga pata mEtitano lya piti, niilonga okwa tegelelwa yi tameke mbala.
ILENI NANDJATO

Category: 
Share This: 

Venaani a nyana oonkundathana dhaNamibia naGermany

$
0
0

Venaani okwa popi kutya osha yela pakutala koohapu dha popiwa komukalelipo gwaGermany moNamibia Christian Schlaga oshowo omukalelipo gwaGermany moonkundathana dhoka Ruprecht Polenz, kutya oshikundathanwa shomadhipago ganingilwa aakwashigwana yAaherero nAanama pokati ko 1904-1908, itadhi ningwa mombepo ombwaanawa.

“Iho vulu okuya moonkundathana naakwashigwana nenge naantu mboka ngoye wa kambadhala okudhipaga, pakutula po oomilandu dhoka tadhi kwatele komeho oonkundathana opo mu adhe ethikilo,” Venaani ta ti.
Okwa nyana woo epangelo lyaNdowishi sho lya hala okutula po oondjindikila kutya oonkundathana dhoka nadhi kale dha pwa mesiku lyontumba.

Polenz ngoka a talele po Namibia uule womasiku gatatu oshiwike sha piti, okwa gandja uulethimbo kuNamibia opo andola a kale a manitha oonkundathana dhoka molwaashoka aniwa oshilongo shaandjawo otashi yi momahogololo omvula twa taalela.

Schlaga okwa popi kutya oshilongo shaandjawo itashi ka gandja iimaliwa yasha meeto koshilongo iipongolo mbyoka ihe pehala otashi ka yambidhidha owala oopoloyeka nomakwatho gokuyambidhidha eyambulepo.
Nonando ongaaka Venaani okwa popi kutya oondjidikila dhoka tadhi tulwa po kuNdowishi itadhi ulike onkalo ombwaanawa.
Venaani okwa popi kutya omayambidhidho ngoka taga popiwa oga faathana owala naangoka oshilongo sha kala nokumona okuza kuGermany muule woomvula dha piti, oshowo okuza kiilongo yilwe.

“Ngele nani osho ngaaka otatu yoolola ngiini omakwatho geyambulepo ngoka ga zi muGermany nale niilongo iikwawo, naangoka ga nuninwa onkalo yoonkundathana dhomadhipago ngoka ga ningwa pethimbo lyuukoloni.”

Germany oha gandja omakwatho kuNamibia okupitila moprograma tayi ithanwa Namibian-German Special Initiative Programme (NGSIP).
NGSIP oya tsu kumwe nomapangelo giilongo mbika iyali opo ku gandjwe omakwatho kuNamibia pakutothamo aakwashigwana mboka ya mona unene iihuna pethimbo lyuukoloni waGermany moNamibia oyo ya mone omauwanawa gomayambulepo ngoka.
Oonakumona omauwanawa ngoka unene aakalimo yomiikandjohogololo o-24 miitopolwa ngaashi, Erongo, Hardap, Karas, Khomas, Kunene, Omaheke nOtjozondjupa.
Pahapu dha Ullrich Kinne, ngoka e li omupevi omukomeho gwosheendo shaaGermany moNamibia, Germany okwa longitha nale iimaliwa ya thika poomiliyona 564.8 moprogramma ndjoka okupitila moNational Planning Commission (NPC) konima nkene ya totwapo mo- 2007
JEMIMA BEUKES

Category: 
Share This: 

Uuministeli wUundjolowele wiikanyuna

$
0
0

Uuministeli wuundjolowele nOnkalo nawa, owiiyogo koonyala kombinga yonkalo yomidhimba dhoka dha ndumbakana mokila yOpolisi yaVenduka, na owa popi kutya wo owu na owala oshinakugwanithwa shomidhimba dhoka dhili mookila dhiipangelo yepangelo.
Olopota yiikundaneki ndjoka ya pitithwa mEtitano oya holola kutya Uuministeli tango ohawu kambadhala okumona na kutya oonakusa oolye okupititha mUuministeli wIikwameni nOmatembu na ohawu ka konga epitikilo okuza kUuministeli wUuyuuki opo nduno taya vulu okuninga omafumbiko goonakusa mboka ya lumbu mookila dhawo.
Andreas Mwoombola, amushanga ta kalele mUuministeli wUundjolowele okwa popi kutya ope na omathimbo ngoka tashi vulika ohaya gandja ekwatho kopolisi mokufumbika oonakusa mboka, ihe shoka kasha shi andola oshinakugwanithwa shawo.
Okila yoshipangelo otayi adhika metungo limwe nokila yopolisi popepi no Windhoek Central Hospital.
Mwoombola okwa tsu omudhindo kutya uuministeli wawo owuna owala oshinakugwanithwa shimwe kopolisi, shokugandja oondokotola dhi ka ninge omatando gokutala iiyetithi yeso.
Oshikundaneki shoNamibia Sun osha lopota kombinga yonkalo yendumbakano lyomidhimba mokila yopolisi, naashoka osha etitha omatando gokumona iiyetithi yomaso ga ningwe omolwa olukongo lyomahala gomidhimba omipe dhoka tadhi etwa mokila moka.

Nonando okila yopolisi oya ninunwa owala okukala nomihimba 24, monena oyi na omidhimba dha thika po-180.

Opolisi oya kolele kutya otaku ningwa oonkundathana na Attorney-General oshowo Uuministeli wEmona, opo opolisi yi vule okupewa oshimaliwa sha thika poomiliyona 5, yo yi vule okuninga omafumbiko goonakusa mboka.

Omukomeho gwOpolisi, Sebastian Ndeitunga okwa popi kutya ndyoka olyo owala tali ka kala ekandulepo lyomukundu ngoka.
Ndeitunga okwa popi kutya uupyakadhi mboka otawu etithwa kaantu mboka taya tindi okukatalako omidhimba dhaakwanezimo yawo, opo yeke dhi fumbike.
Omupevi Komufala, Jooste Mbandeka, ngoka e li omukomeho gwoshikondo shoforensic pathology division, moNamPol okwa popi oshiwike sha piti kutya onkalo ndjoka oya nayipala nayi.

Dr Paul Ludik, omukomeho gwoNational Forensic Science Institute, okwa popi kutya ookila odha nuninwa owala okupungula omidhimba uule wethimbo efupi, omanga omatando gokumona iiyetithi yeso taga ningwa.
Ludik okwa popi kutya aaniilonga ookila ohaya longo nuudhiginini okudhimbulula oonakusa nokutseyithila aakwanezimo, ihe oofamili otadhi ndopa okukatalako omidhimba dhaakwanezimo yawo.
Oyendji oya popi kutya iifuta yomafumbiko yili pombnda oyo tayi etitha aakwanezimo ya kale inaaya ka talako omidhimba dhaasi yawo.
JANA-MARI SMITH

Category: 
Share This: 

Onkalo yomeya kwaAmarika tayi kenyeneke

$
0
0

Salom Amutenya, mwene gwomukunda Amarika okwa popi kutya onkalo yomeya ngoka haga longithwa kaalelwa ye oya nika oshiponga noonkondo.
Nonando momukunda moka otamu adhika otenga yokuwapaleka omeya gokunwa yongushu yoomiliyona 200, Amutenya okwa pula epangelo opo li yape omeya ga yogoka molwaashoka otenga ndjoka itayi longo nomeya momudhingoloko ngoka oge na oshimongwa.
Metitano oNamibian Sun oya talele po omudhingoloko gwaAmrika mehala lyuulithilo waNgandjera, moSheya Shuushona Conservancy.
Etalelepo ndika olya landula eyamukulo ndyoka lyazi kombelewa yomukalelipo gwaGermany moNamibia, kutya aakwashigwana momudhingoloko ngoka otaya nu omeya inaga yogoka molwaashoka epangeo olya ndopa okupangela otenga yokuwapaleka omeya ndjoka hayi longo koonte dhetango, ndjoka ya tulilwa po aakwashigwana mboka kuGermany oomvula hamano dha piti.
Omukalelipo gwaGermany okwa popi kutya olopota ndjoka kayi na uukwashili.

Namibia Sun okwa lopota kutya, mo-2006 opoloyeka yaGermany naNamibia, yoCuveWater, okupitila moIntegrated Water Resources Management oshowo iimaliwa ya gandjwa koGerman education and research ministry (BMBF), oya tula po otenga yomeya ndjoka hayi longo koonte dhetango na ohayi wapaleke woo omeya gokunwa momudhingoloko gwaAmarika naAkutsima.
Otenga ndjoka oya pula oshimaliwa shoomiliyona 200.
Otenga ndjoka ohayi longo omeya goocubic 3.3 ga yela ihe oya yonuka konima sho ya gandjwa kUuministeli wUunamapya, Omeya nIihwa, mo-2010, nokuza mpoka inayi longa we.
Gundula Perry ngoka e li omukalelipo gwaGermany moNamibia okwa popi kutya mo-2006, CuveWaters oya tameke opoloyeka yuule woomvula omulongo noshimaliwa sha thikapoomiliyona 200 okuza koBMBF.
Opoloyeka oya nuninwa okutotapo omikalo dhopautekinika dha yooloka opo dhi vule okugandja omeya gokunwa ga yogoka kaakwashigwana oshowo omeya gokutekela iikunino mEpyeshona nomIipopo oshowo mo Amarika nAkutsima.

“Konima sho otenga ndjoka ya patululwa pambelewa mo-2010 moAmarika, oshowo mbali dhilwe moAkutsima odha longa uule woomvula ndatu na odha mona owala omaupyakadhi omashona,” omukelipo gwaGermany ta ti.

“Ekondololo lyotenga ndjoka olya ningwa kooindjiniya , nomo 2013 ootenga dhoka odha gandjwa momake goMAWF. MuMalitsa naApilili oshowo Novemba omvula ya piti, MAWF naCuveWaters oya tsu kumwe kombinga yiilonga nekalekepo lyotenga ndjoka. Ootenga dhoka odha kala tadhi longo nawa kakele yimwe ndjoka yi li muAkutsima ndjoka inayi vula okulongwa omolwa ompumbwe yiitopolwa yimwe mbyoka yali yi na okulandwa. Opoloyeka yaCuveWaters oya hulu mo-2015, na okwa gandjwa omadheulo,” Perry ta ti.

Metitano aakwashigwana oya lombwele oNamibian Sun kutya, konima sho otenga ndjoka ya patululwa mo-2010 oye yi longitha owala uule woomwedhi ndatu yo otayi teka.

Oya kala ihayi longo sigo omo-2015 moka ya pangelwa ihe natango oya longa owala uule womwedhi gumwe yo otayi teka muJanuari gomvula ndjika tuli.

“Mboka ya pewa omadheulo oya longwa owala okulongitha otenga ndjoka ihe haku yi pangela. Itaya vuu okumona kutya oshike sha yonuka na otashi pangela ngiini,” omukwashigwana gume ta ti.

Perry okwa popi kutya iitopowa ayihe ya pumbiwa mokupangela ootenga dhoka otayi vulu okumonika moNamibia.

Okutameka nkene otenga ndjoka ya teka,kape na we mpoka aakwashigwana yomomudhingoloko ngoka taya mono omeya.

Aakwashigwana otaya longitha omeya gomoomboola nomithima ihe oya popi kutya omeya ngoka otage ya ehameke.

Johannes Iyambo, kansela gwaTamanzi okwa popi ohaya kambadhala okufaalela aakwashigwana mboka omeya, notenga yoshikandjohogololo ihe otenga ndjoka yimwe owala na ohayi gandja omeya kiikandjohogololo ya thika puitano, lumwe momwedhi.

ILENI NANDJATO

Category: 
Share This: 

Vaccine caption

$
0
0

UUNDJOLOWELE: Oshikonga shopashigwana shotuntila okuza komukithi gwoshikwenyene oshowo orubella osha tamekele mOmaandaha (11 Juli) na otashi yi sigo omasiku 22 gaJuli. Oshikonga shika osha nuninwa aantu ayehe okuza puunon woomwedhi omu-9 sigo opaakuluntu yoomvula 39, mwa kwatelwa aayenda ihe aakiintu mboka yeli momategelelo inaya kwatelwa mo. Omatuntilo ngaka otaga ningilwa pomandiki gepangelo guundjolowele agehe.
ETHANO: GARWIN BEUKES

Category: 
Share This: 

Ya geya sho inaya tumwa komadheulo

$
0
0

Konyala aanona yavalelwa mekondjelomanguluko ya thika po-50, oya uvithwa nayi sho yakwawo yamwe ya tumwa komandiki gomadheulo gaanyasha moshilongo, na oya popi kutya itaya ka thiga po ehala mpoka ye li ngele epangelo inali ninga po sha.
Ongundu ndjoka ya thigwa po oya ningi oombangi, sho ya tala yakwawo ya thika po-173, ya londo omambesa nokufalwa kendiki lyo Berg Aukas training centre komadheulo guule woomwedhi hamano.
Ngoloneya gwaShana, Clemens Kashuupulwa okwa yelitha kutya aanyasha mboka oya thigalapo molwaashoka ombapila yomadhina ndjoka ya pewa ngoloneya kamu na omadhina gawo.
Kashuupulwa okwa popi kutya okwa pewa omusholondondo gwomadhina komukomeho gwongundu ndjoka, na okwa fala omadhina ngoka kOmbelewa yOmuprima Minista.
Inaku yelithwa ngele mboka otaya ka mona oompito dhiilonga yepangelo, ihe aanambelewa oya popi kutya shoka sha simana aanyasha mboka yamone omadheulo yo ya vule okwiimonena iilonga.
Namibian Sun okwa nongele kutya opwa kala omakondjithathano mokati kaanyasha mboka ya kala ya unga oontanda mOshakati. Opwa kala oongundu mbali yamwe oomboka ya valelwa mekondjo omanga yamwe oomboka aniwa aavali yawo ya kanithila oomwenyo mekondjo.
Ongundu ndjoka ya popi noNamibian Sun oya holola kutya itaya zi po poombelewa mpoka sigo ya tulwa nayo moprograma yomadheulo.
“Omolwashike taye tu topola ngashiingeyi. Pethimbo lyomahololomadhilaadhilo otwali atuhe ngashiingeyi otaye tu topola.”
KENYA KAMBOWE

Category: 
Share This: 

NWR ita landitha po omaliko

$
0
0

Elelo lyehangano lyoNWR okupitila melelo epe lyehangano ndyoka olya ekelehi omapopyo kutya otali landitha po omaliko gamwe gehangano.
Pauyelele wuli pamukanda goonkundathana ngoka gwa longekidhwa kelelo ekulu ndyoka lya li li li kohi yomunashipundi Lea Namoloh, elelo ndyoka olya gandja omagwedhelepo opo ehangano li ye momalongelokumwe nomahangano galwe, opo li vule okukala tali ningi iiyemo.
Omukanda ngoka ogweetitha omifofodholo kutya ehangano otali pangele okulanditha po Oshikunino shIinamwenyo shEtosha National Park ihe elelo lyaNWR olya ekelehi omapopyo ngoka.
NWR okwa popi owala kutya okwa hala okuninga omalunduluko opo ehangano li tameke okwiimonena iiyemo ihe momalunduluko ngoka inamu kwatelwa oonkambadhala dhokulandithapo omaliko gehangano, pamayamukulo ngoka ga gwandjwa komukomeho gwehangano ndyoka, Zelna Hengari.
Hengari okwa popi kutya omahala ngaashi Etosha, Duwisib, Shark Island, nomahala galwe agehe ngoka ihaga ningi iiyemo itaga landithwa po.
Omahala gokuvululukila ngaashi Onautoni nOnkoshi okwa lopotwa ga kala itaga ningi iiyemo okutameka oomvula dha piti ihe nando oongaka itaga landitwa po.
Omagwedhelepo ngoka gali ga ningwa okutya, ngele Onamutoni oya tsikile nokukala itayi ningi iiyemo nena otaku yiwa metsukumwe nehangano ndyoka tali kala tali kwatele komeho iilonga mehala ndyoka kohi yoshilimbo shaNWR.
Omagwedhelepo ga ningilwa Onkoshi , okushuna ehala ndyoka momake gUuministeli wOmidhingoloko nOmatalelepo.
Omagwedhelepo ga ningwa ishewe oongoka kutya aaniilonga taya ongele omahala ngoka taku kongwa ookuume miilonga, itaya ka longela omahala ngoka kakele mboka taya kaadha iipumbiwa yokulonga momahala ngoka natango mbyoka tayi ka tulwa po, otaya ka talika.

Duwisib naye okwa kala ita ningi iiyemo uule woomvula hamano dha piti, na okwa ningwa omagwedhelepo opo ehala li shunwe momake gUuministeli wOmidhingoloko.
Okwa pangelwa opo oKhorixas camp yi ningwe ehala lyomadheulo nenge li gandjwe omagano kelelo lyondoolopa ndjoka.
Kombinga yoShark Island elelo olya ningi omagwedhelepo opo kuyiwe metsokumwe nakuume miilonga lyo ehala ndyoka li kale tali longo kohi yoshilimbo oshipe nenge li landithwe po nokupewa omagano elelo lyondoolopa yaLiindili.

Hengari okwa popi kutya oKhorixas kayi na mpoka tayi yi ihe otayi lundululwa nokuningwa endiki lyomadheulilo.
Okwa popi kutya oHobas, Ai-Ais noNamutoni otayi longululwa nokuwapalekwa nawa.
Ehangano olya popi kutya gamwe gomomatsokumwe ngoka gali ga ningwa nehangano ndyoka pakuhiilitha omahala gamwe komahangano gopaumwene, ogwa pwa ongushu, nomahala ngoka ngashiingeyi oga shuna miikaha yehangano.

Catherine Sasman

Category: 
Share This: 

Ompango yekondololo lyiikolitha

$
0
0

Oyendji yomaalandithi yiikolitha oya popi kutya ompango ndjoka itashi vulika yi tulwe miilonga. Kohi yotontwaveta ndjoka ya tulwa poshitaafuta momutumba gwopashigwana oshiwike sha piti, otayi pula opo aalandithi yiikolitha yamone omapitikilo okuza kooyene yomagumbo momidhingoloko dhoka ya hala ya tule oondingosho dhawo ihe oondingosho ndhoka nadhi kale kokule nooskola, oongeleka nomahala yaayehe.

Nonando ongaaka ompango ndjoka inayi yelitha kutya mboka monena ye na oondunda dhomanwino dhili popepi nooskola, oongeleka oshowo omahala gamwe ngoka ga tothwa mo otaya ningwa ngiini.
Omunamimvo 50 , Teofelus Benjamin, mwene gwondunda hayi ithanwa Manikie bar mo- Katutura, okwa popi kutya itaka hupa ngele omukanda gwe ogwa kuthwa oonkondo.
Okutembuka andola okuza pehala mpoka ha landithile okwa popi kutya oshinima itashi ka vulika molwaashoka okwa ninga ondunda ye yomanwino pegumbo.

Benjamin okwa li ha longo okclub sigo oomvula dho1980, na okwa kala ha kulula aantu ihe okwa hulitha po ongeshefa ndjoka molwa uupyakadhi womeho.

He yuunona uhetatu na ota tekula ishewe uhamano okwa popi kutya okwa dhigwa momalimbililo kontotwaveta ndjoka ompe.

“Otandi yi peni. Kape na mpoka tandi ka mona iilonga, onda kulupa. Epangelo ngashiingeyi otali kutha owala aanyasha oyo ya ka longe mepangelo,” Benjamin ta ti.
Okwa popi woo kutya iiyemo ye oyo ha kwatha nayo ofamili ye mOnooli. Sho a pulwa kutya onkalo yokukala nobar pegumbo oya guma ngiini aanona ye, okwa popi kutya aanona ye oye li mOwambo moka haya hiti oskola.

Mwene gwobar yimwe natango moRehoboth, Fiela Filemon, oku na uutile wa faathana kutya ongeshefa ye omo ha mono iiyemo mbyoka ha sile nayo oshisho ofamili ye.
Fillemo ngoka obar ye yili owala komeho yegumbo lye okwa popi kutya ondunda ye ndjoka ihayi piyaganeke aashiinda she nenge aanona.
“Opolisi ohayi patolola aluhe koongulasha lyopotundi onti-02:00. Oongalo dhandje ihadhi piyaganeke aantu naashiinda shandje inaya nyenyeta natango kombinga yobar yandje,” Fillemon ta ti.
Fillemon okwa popi kutya oku na omukanda ngoka tagu mu pitika a longe sigo opo- 02:00.
Ekalepo lyobar yaFillemon olya kalekwa po kaaashinda mboka ye mu pe epitikilo opo a ninge po obar ye, pahapu dhe.

Gumwe gwomaashiinda yaFillemon, omunamimvo 70,
Sannie Visagie, ngoka a holola uutile we molwaashoka aniwa oonkolwe ohadhi kala meni lyolugumbo lwe na ohadhi kala tadhi mu ningile omatilitho.
“Ihandi vulu nokuli okuninga nawa odhalate yandje , molwaashoka uuna ya tidhwa ko hoka ohaye ya konima yegumbo lyandje,” omukokele ngoka ta ti.

Pahapu dhomukokele ngoka, oonkolwe dhimwe ohadhi ya megumbo lye tadhi pula iimaliwa ye yopenzela.

Visagie okwa popi kutya iha vulu okwiithana opolisi molwaashoka ohayi popi owala elaka lyOshiingilisa naamboka haya popi Oshimbulu ihaye yapo.
Popepi negumbo lya Visagie natango otapu adhika egumbo lyomuselekadhi Maria van Zyl, ngoka a kala momudhingoloko ngoka uule woomvula 45 na okwa popi kutya ina yiwa naye mekwatathano kombinga yetulepo lyobar popepi negumbo lye.
Okwa popi kutya ke na einekelo mepangelo molwaashoka, aantu oya ningi oomvula taya nyenyeta kombinga yoobar dhili popepi nomagumbo gawo, ihe kape na shoka sha ningwa po.
“Ohaya patulula nokupata ethimbo alihe ndyoka ya hala. Potundi onti-02:00 aantu ohaya zi koobar dhimwe e ta ye ya mpoka, ohandi mono taya landitha konima yotundi ndjoka. Omathimbo gamwe nomokati komausiku natango aantu opo owala ye li mpaka.”

Naye ota lumbu muutile molwaashoka ope na oshikando shimwe ongenga yimwe ya li ya lamba okamati na oka holama megumbo lye , na oye ka ningile omatilitho okuka ehamekela megumbo lye.
“Ope na omathimbo gamwe haya tidhwa kopolisi na ohaya holama megumbo lyandje, ipula nee andola kutya uushadha wuni taya vulu okutulongela ngele oya kolwa,” Van Zyl ta ti.

Oshinakugwanithwa shepangelo

Mwene gwobar yedhina, Black Rock bar mo-Khomasdal, Tor Wells, okwa popi kutya epangelo olyo lya etitha po uupyakadhi mboka ngashiingeyi olya hala okugeela ooyene yoobar.

Wells okwa gandja uusama kelelo lyokukondolola iikolitha sho lya gandjagula omikanda dhokulanditha iikolitha.

Wells okwa pula kutya oya gandjele shike omikanda koondingosho dhili popepi nooskola oshowo oongeleka.

JEMIMA BEUKES

Category: 
Share This: 

ELCIN a dhana oomvula 146 dhEtumo

$
0
0

Ehuliloshiwike lyaziko olyali enyanyu enene kooitaali aakriste yOngerki onkwaVangeli paLutheri, sho aantu ya thika lunga lwo pomayovi gatatu okuza koombinga noombinga dhoshilongo ya li ya gongala mOngwediva Elcin Parish oku dhana oomvula 146 dhOshituthitumo, shoka sha dhanwa ko hi yotema “Indeni nUuyuni auhe!
Olweendo lwetumo
Ngaashi omanyolo ta ga ti, etumo moNamibia olyeetwamo kaSoomi (Finland) mboka osheendo shawo sha thikilile tango mOmbaye ta shi ya mOtjimbingwe sigo sha thiki mOndonga mOmukunda Omandongo mOnayena, pethimbo lyOmukwaniilwa Shikongo shaKalulu talele Ondonga ye oye a taambele aatumwa mbaka, sha ningilwe, mOlyomakaya 09 July 1870.
Oolye ya liko?
Oshituthitumo-shomuhanga nuumvo oshali sha hi li Iikandjongerki ayihe yopaali, shOkuuzilo nosho kUuninginino naaBisofi yiikandjo mbika iyali, Tatekulu Shekutamba VV Nambala oshowo Tatekulu Veiko Munyika, iitayingerki ayihe koonono, omagongalo, aasita yomagongalo, aaBishofi mboka yeli miipundi yevululuko, aaleli yopamithigululwakalo, O Ominista yOkukondjitha oluhepo, neetepo lyoompito dhiilonga, Omubifosi Zephania Kameeta ngoka wo a li a gandja oshipopiwa kombinga yankene Uuministeli we wiipyakidhila no ku vudhamo oluhepo mOshigwana, na Ngoloneya gwOndoolopa yaNgwediva oye a taamba aakwashituthi,.
mwakwatelwa noongundulwiimbo dhomagongalo, dhiitayingerki oshowo dhopaumwene ndhoka hadhi imbi no ku uvitha evangeli palupe lwoondjimbo moongeleka dhaElcin.
Aamwenyeki
Dhimwepo dho mOongundulwiimbo ndhoka dhali dhamwenyeneke pethimbo lyoshituthi ongaashi, SCM Gabriel Taapopi, Ongwediva Choir, Nyanyukweni Choir yaVenduka, Kangai Choir, Ondangwa Youth Choir, Enda Natse na dhilwe.
Enota lyoondjimbo
Nonando kwali iipopiwa ta yitungu mwakwatelwa noshinyandwa shetumo shoka shalongekidhwa nawa kiilyo yo mOngwediva, aakwashituthi oya li ya thigwa nenota lyoondjimbo dhagwana omolwa iipopiwa mbyoka oyo ya li unene ta yi dhana onkandangala melandulathano no yendji oya holola no ku indila opo andola iipopiwa yi kale ya ngambekwa dho oondjimbo tadhi dhana onkandangala pethiimbo lyoshituthi ngaashi shika.
Moonkundathana no Namibian Sun, ngoka eli Omukuluntuwiliki, gwiipambele yElongo, Omauyelele oshowo Omagongalo moELCIN, moNiipa, no kwali wo oshilyo sho kaKomisi komalongekidho tate Eino Nangula, okwa ti; oshinima shika oshandhindhilikwa netimaumbwile olyo ndika kutya momalongekidho go monakuyiwa ethimbo ota li ka yelithwa nawa kaagandji yiipopiwa nomakundo opo kehe gumwe iikolelele kethimbo ndjoka a nuninwa, ngele oshinima ekundo ashike lyominute ntano nena omupopi na ye ota longekidha ekundo lye lya gwana methimbo ndjoka a pewa no ku ikolelela kulyo no sho tuu.
Nangula, okwa pandula unene sho aanona naagundjuka ya li yaholoka momwaalu ogundji koshituthi sholudhi nduka naashika ota shi ulike kutya etumo olyuuvitikiweko na onakuyiwa yaELCIN oyili mo make omawaanawa.
Etumo moomvula ndatu openi?
Oshithitumo-shomuhanga ohashi dhanwa konima yoomvula ndatu kehe, noshituthi shomuhanga tashi landula ota shika dhanenwa kOshikandjo shokuuzilo moomvula ndatu dhili komeho momumvo 2020 Omumwa ngele eshipitike no tashi ka kala etyapulo enene lyoomvula 150 dhetumo mOngerki onkwaVangeli paLuther, ehala ota li ka tseyithwa nale.
Momakondjelo ngoka ga li pokati kIikandjo iyali, esindano olya yi nOshikandjo shokuuzilo shoka shali shagongele oN$ 857, 000. 00 omanga shokuuzilo shazimo nooN$ 400, 000. 00, ayihe kumwe ooN$ 1, 257, 000. 00, omwaalu nguka ina gu mwatelamo iinima yilwe mbyoka wo ya li yiigandjelwa.
Vincent Richard

Category: 
Share This: 

Elelo lyaVenduka tali ka landitha ooplota kaaniilonga

$
0
0

Oopresenda 20 dhooplota 399 dhoka opo dha wapalekwa tadhi adhika momudhingoloko gwaKhomasdaal okwa tseyithwa kutya otashi ka landithwapo kaaniilonga yelelo lyoshilando onga oshitopolwa shoprogramma tayi ithanwa Staff Land Sale Scheme.
Ooplota dhoka odhili 80, naamboka taya ka talika oomboka kaye na nale ooplota naamboka ya kala inaya talika nale monakuziwa.
Oprogramma ndjoka yoStaff Land Sale Scheme oya li ya gandja onga omagwedhelelpo mo-2011 koNamibia Public Workers Union (Napwu) ihe inayi vula okutulwa miilonga omolwa ompumbwe yooplota dha wapalekwa ndjoka ya kala po.
“Shika oshikando shotango aaniilonga yetu taya talika opo ya vule okwiimonena omahala gokutungaomagumbo. Ooplota dhoka odha holoka po owala ngashiingeyi nuumvo sho kwa wapalekwa ooplota dhoka,” elelo lyoshilando lya popi.
Oprogramma ndjoka oya ziminwa kelelolyopombanda lyoshilando oshowo Ominista yEyambulepo lyIitopolwa nOondoolopa. Ethimbo kehe taku monika ooplota, nena oopresenda 20 otadhi ka pewa aaniilonga yamuni, nelanditho ndyoka otali ka kala owala oplota yimwe kehe komuniilonga.
Kwiikwatelelwa koshikundathanwa shomutumba gwelelo lyoshilando ngoka gwa ningwa momasiku 30 gaJuni, ooplota dha thika po-399 otadhi adhika moKhomasdal Extension 16, moka e-100 otadhi pewa aanyasha , 140 otadhi pewa mboka ya kala momusholondondo gwokuninga omaindilo gevi omanga 79 tadhi ka pewa oshigwana.

Ooplota dhoka odhi na uunene woosquare meta 375, nondando otayi kala po-N$94 000, omanga dhoka dhuunene woosquare meta 750 dhina ondando yoo-N$188 000.
Omunambelewa gwoNapwu , Mateus Ndeshikeya okwa popi kutya ehangano lyawo olya nyanyukwa sho etsokumwe ndyoka lya adhika na olya tulwa miilonga.
Elelo lyaVenduka olya holola kutya ompumbwe yevi lya wapalekwa omukundu ngoka guli gwa taalela oshilando ihe otashi kondjo sigo oompoka tashi vulu opo shikwashilipalekwe kutya okwa monika evi.
JANA-MARI SMITH

Category: 
Share This: 
Viewing all 448 articles
Browse latest View live