Quantcast
Channel: Namibian Sun - Moshiwambo
Viewing all 448 articles
Browse latest View live

Oondunda dhoomwiidhi dha ningi oonguluskola mOshikoto

$
0
0

Omalelo gopaitopolwa oga nyenyeta kombinga yonkalo moka tamu adhika elongo miitopolwa yawo pethimbo lyolopota yetatamvula ndjoka ya pewa oNational Council.
Yimwe yomwaambyoka tayi nyenyetwa ompumbwe yuundjugo, oongulu dhoskola nompumbwe yaalongiskola ya pyokoka.
Kwiikwatelelwa kolopota ndjoka ya gandjwa koshitopolwa shaShikoto, onkalo yoshikondo shelongo moshitopolwa moka otayi limbililike noonkondo noondunda dhoomwiidhi dhopamuthigululwakalo dha thika po-45o otadhi longithwa onga oongulu dhoskola, omanga ompumbwe yaalongiskola nayo tayi dhenge oshitopolwa shoka.
Ompumbwe yooskola moshitopolwa shaKhomas oya thiminike ooskola dha thika po-13 dhi kale nootundi paali. Oshitopolwa osha nyengwa okugandja omahala kaanaskola unene yondondo yotango nontihetatu na otashi longitha ootenda onga oonguluskola.

Oshitopolwa shimwe shoka sha taalela uupyakadhi koshikondo shelongo, oshitopolwa shaKavangoEast, moka elelo lyoshitopolwa lya popi kutya oongulu dhoskola odhuudha noonkondo nooskola dhimwe itadhi lumbu monkalo yuuyogoki.

Oshitopolwa sha//Karas otashi gandja uusama kendopo lyaanona nondondo onti-10 no12 kompumbwe yaalongi ya pyokoka moshitopolwa shoka oshowo okwaahena esimaneko mokati kaanona.
Omalelo giitopolwa oga nyenyeta woo koowili dhiilonga dhoondunda dhomanwino moondoolopa dha yooloka moNamibia na oga pula opo oowili dhoka dhi shonopekwe.
Oshitopolwa sha //Karas osha pula opo oomvula dhopampango dhoka dha pitikilwa omuntu a vule okuya miihulo dhi undulilwe sigo opoomvula 18. Iitopolwa yimwe oya gandja omayele omolwa ompumbwe yomeya oshowo ondjala ndjoka ya taalela oshilongo.
Oshitopolwa shaHangwena osha pula kuningwe etalululo komukalo gwokugandja omikanda dhokulanditha iikolitha.
Oshitopolwa shoka osha pula woo opo oondunda dhomanwino dhikale tadhi patulula pokati kotundi onti-10:00 sigo 22:00. Olopota ndjoka oya gandjwa koshilyo shelelo lyOshitopolwa shaHangwena moNational Council, Jason Ndakunda.
Oshitopolwa shaShikoto osha nyenyeta komukalo gweenda kashona gwokufala omiti niikwaniipangitho yopaunamiti komandiki guundjolowele.
“Etukuko netaandeko lyomikithi oshili omukundu omunene gwa taalela oshitopolwa sho aantu haya ende iinano iile okuka konga omakwatho gopaunamiti kiipangelo. Omukithi gwoyellow fever ogu li gumwe gwomuupyakadhi sho guli tagu dhenge oshishiindalongo Angola.”

Sho oshilongo sha taalela ompumbwe yomeya, oshitopolwa osha hala ku tseyithwe ompumbwe yomeya onga onkalo yopaulumomhumbwe, sho miikandjo yimwe ngaashi Epembe, Omundaungilo nOshikunde, ya taalela ompumbwe yomeya sho omeya ngoka haga longithwa gomoombola ga ninga oshimongwa.
Oshitopolwa sha //Karas osha popi kutya onkalo yoluhepo moshitopolwa shoka oya shuna owala pevi noopresdenda 3.4 muule woomvula 10 dha piti nonkalo ndjoka otaku fekelwa monena yi li 14%, kwiikwatelelwa kolopota.
GORDON JOSEPH

Category: 
Share This: 

Oshipangelo shoshigwana tashi tungwa mOndangwa

$
0
0

Oshitopolwa shaShana, otashi ka kala noshipangelo shopashitopolwa shopondondo C mOndangwa, okuya mo-2021.
Monena Ondangwa oyi na owala oshipangelo shopaumwene oshowo oklinika yepangelo, omanga oshitopolwa ashihe shina owala oshipangelo shimwe mOshakati oshowo uupangelogona nomandiki guundjolowele.
Kwiikwatelelwa komupopiliko gwelelo lyaNdangwa, Petrina Shitalangaho, elelo lyondoolopa olya gandja oshitopolwa shevi kUuministeli wUundjolowele nonkalonawa mo-2007, ihe oondjiniya oye ya pe omayele kutya evi ndyoka kali shi ewanana nokutungwa oshipangelo. Okwa gandjwa evi epe tali adhika moExtension 4, konima yOndangwa Industrial Park.
“Burmeister and partners oya gandja ethano lyoshipangelo kelelo lyondoolopa momasiku 20 gaMei, niilonga yetungo okwa tegelelwa yi tamekithwe muMei gwo-2017 na otayi manithwa mo-2021.
“Onga elelo lyondoolopa, otwa nyanyukwa koshipangelo shoka tashi tungwa molwaashoka otashi ka gandja ongushu kondoolopa…..Monena aakalimo yoondoolopa ihaya vulu okufitula omayakulo guunamiti moshipangelo shopaumwene na ohaya yi kOnandjokwe nenge mOshakati,”Shitalangaho ta ti.
Okwa gwedhako kutya elelo kalya li lya nyanyukilwa uulethimbo woomvula ntano, moka tamu tungwa oshipangelo, ihe okwa popi kutya oya uvithwako kutya omolwashike.
“Iilonga otayi longwa miitopolwa ya yooloka, naashoka osho tashi etitha opoloyeka yi kwate ethimbo ele.”
ILENI NANDJATO

Category: 
Share This: 

Onkalo yakehe esiku yaanona yokombanda

$
0
0

Oshinano owala shookilometa 20 mOnooli yaVenduka opo pe na egumbo lyaanona ya valelwa kombanda mboka taya lumbu mofaalama yaSwapo.
Ongundu yaanona mboka oya falwa kofaalama ndjoka muDesemba gwomvula ya piti, na oya tegelelwa okupewa iilonga mbyoka ya uvanekelwa kongundu pethimbo ya tulululwa mofaalala ndjoka yoNdilimani, okuza poombelewa dhongundu yoSwapo moKatutura mOvenduka.
Sho oshikundnaeki shoNamibia Sun sha talelepo aanona mboka mootenda dhawo noombashu dha dhikwa momambolota nooplasitika, aanona mboka oya li taya longo iilonga yawo ya kehe esiku, taya teleke, taya iyogo yo taya popi omahokololo gawo.

Ngele wa piti meni lyookamba dhoka owu wete nale kutya owa uka mehala kaamuna onkalo ya yogoka.

Mokati kaanona mboka kape na mboka haya longo na oya lombwele oshikundaneki shika kutya mboka ye na aavali yeli momwenyo oyo unene haya sile yakwawo oshisho.
Omupopiliko gwongundu ndjoka Tunelago Ya Toivo okwa popi kutya oya loloka okukala yaahena iilonga oshowo okukala ya sa ondjala.

“Aantu kaya uviteko. Oyendji yomutse mbaka katu na mpoka tatu yi. Oyendji otwa kanithila aavali yetu ayehe mekondjelomanguluko nenge tu na owala omuvali gumwe na ota lumbu moluhepo na itaya vulu okusila oshisho,” Ya Toivo ta ti.

Konima sho aanona mboka ya lundululilwa kofaalama hoka, amushanga-ndjai gwoSwapo, Nangolo Mbumba okwe ya taelepo oshikando shimwe opo a tale onkalo moka yeli. Aanona mboka oya popi kutya etalelepo lyaMbumba olya li owala lyokuyadhenga iihwa komeho opo andola yamone kutya omauvaneko ngoka taya ningilwa oge na uukwashili.

Oya popi woo kutya aanambelewa aakuluntu mongundu oya ndopa okuyamukula komakemo gawo.
Sho Mbumba a ningilwa omapulaapulo, okwa yamukula kutya ota ningilwa nayi kiikundanneki mbyoka tayi kundaneke kombinga yaanona mboka.
“Tu etheni, kutya ongame nenge aanona mboka. Otandi popi naanona mboka na onde shi mulombwela nale oshiwike sha piti," Mbumba ta ti omanga ina tula po ongodhi.

Gumwe gwomwaamboka ye li pofaalama ndjoka ya Ndilimani, Jerry Hamukwaya, okwa popi kutya inaya popya nomunambelewa omukuluntu moSwapo konima nkene ya tulululwa mofaalama ndjoka.

Mongundu moka omu na aanona aashona ya thika po-17mboka yeli pamwe naavali yawo, omanga aakiintu yamwe yeli momategelelo.

Mofaalama moka omu na omeya ihe kamu olusheno. Omuna okandjugo kamwe hoka haka longithwa kwaayehe oshowo okaiyogelo ka ningilwa aakiintu.
Shimwe tashi adhika polweela mokamba ndjoka, omatangala ga kukutikwa noofeti. Onyama ndjoka ohayi ka talwa kokatomeno ka
Indraai Abattoir tala adhika pondjila yoB1, popepi nofaalama ndjoka.

“Omatangala ngoka nofeti ohayi tu yi pewa kokatomeno hoka. Mbyoka oyo owala iikulya hatu li, kutya otatu li niithima nenge otatu li owala iinima mbyoka, katu na nkene,” omukiintu guwe ngoka ahumbata okanona ke koomwedhi 8 ta ti.

Ongundu ndjoka oya popi kutya omanyenyeto gawo itaga talikako, koshigwana na itaya mono ekwatho ngaashi hali pewa aantu yamwe moshilongo, mboka ya pumbwa omakwatho.

KEITH VRIES

Category: 
Share This: 

Ompumbwe yomeya mOmusati

$
0
0

Elelo lyOshitopolwa shaMusati, olya ningi eindilo kUuministeli wUunamapya, Omeya nIihwa opo wu ungaunge noshikumungu shomeya moshitopolwa.
Molopota yawo yetata lyomumvo ndjoka yapewa oNational Council, elelo lyoshitopolwa shoka olya popi kutya uupyakadhi mboka otawu vulu owala okukandulwapo pakulelepeka uule omukangha gwaOlushandja.
Ehala ndyoka otali adhika mEpalela, mOshikandjohogololo shaNesi na oli na uuleka woshinano shookilometa 17 omanga li na uunene wookilometa 2.
Monena aanafaalama ya thika po-67 ya tseyika nedhina Olushandja Horticulture Association otaya kunu iikunwa yawo mokukunghulo gwomukangha ngoka gwomeya na oyeli taya kandula po ompumbwe yoondya momudhingoloko gwawo oshowo moshitopolwa. Omukangha ngoka ohagu gandja woo omeya mIitopolwa ngaashi Oshana, Ohangwena nOshikoto .
Elelo lyoshitopolwa olya popi kutya ethimbo olya thikana opo epangeo li gandje oshimaliwa shi lelepeke uule womukangha ngoka gwomeya, opo gu vule okukala nomeya ogendji.
Elelo olya hala woo ku thewe natango okanala kaUuvudhiya, okanala komeya hoka ka za mEtaka na ohaka gandja omeya maakalimo yomOtamanzi, Uuvudhiya nOponona momudhingoloko gwaMusati nOshana.
“Monena, Etaka olyuudha owala ehekevi na otashi ningitha oshidhigu omeya opo ga tondoke…..Okanala hoka inaka silwa oshisho naakalimo yomomudhingoloko nomiitopolwa yopuushinda otaya ka talela ompumbwe yomeya,” elelo lya popi.
Oya gwedha po kutya etho lyokanala kUuvudhiya nalyo otali ka kandula po ompumbwe yomeya nokuyambulapo oopoloyeka tadhi ithanwa Green Scheme projects.
“Okanala hoka ihaka longithwa we na okuwetike kutya inaka shangwelwa we momambo gehangano lyokuyandjakaeka omeya lyaNamWater,” olopota ya holola.
Elelo lyoshitopolwa otali pula woo Uuministeli wUunamapya wu a yandjakaneke omayakulo guundjolowele wiimuna momahala ga yooloka moshitopolwa ngaashi Oshikuku, Omakange, Ruacana, Onaanda, Etayi nOgongo.
GORDON JOSEPH

Category: 
Share This: 

Swartbooi ita popile etungo lyopaliamende ompe

$
0
0

Omupeha minista moshikondo shEvi , Clinton Swartbooi okwa popi kutya ye okwa ndjika oonyala kutya kape na omatompelo ge na omungo metungo lyopaliamende ompe.

Oompangela ndjoka oya nyanwa kaantu oyendji mboka ya popi kutya ndyoka oli li ehepeko lyiimaliwa yoshigwana. Okwa holoka oolopota dha yoolokathana kombinga yongushu yetungo ndyoka niikundaneki yimwe oha holola kutya etungo otali ka pula oshimaliwa sha thika poobiliyona 4 omanga yimwe ya lopota kutya etungo otali pula oobiliyona 2.
Moonkundathana dhoka aningwa naye koshikundaneki shoNamibian Sun, Swartbooi okwa popi kutya ye itamwenekwa nenge a kwatwe komulungu kaanapolotika yakwawo yongundu tayi pangele.
“Omanga inandi ya mopolotika na omanga inandi pewa iilonga mbika onda li Swartbooi nokonima yolopotika otandi kala Swartbooi. Inandi tila nande omunapolotika gwontumba moshilongo shika,” omupevi minista ta ti.

“Onkene kape na omunapolotika ta vulu okumwenitha ndje. Itandi ningi elai. Oshinakugwanithwa oshinene shoka tuna onga aaleli okukala aanashili,.”

Swartbooi, okwa popi kutya oku na einekelo mopoloyeka yetungepo lyoshigwana yomupresidende.

“Ondi wete kutya omupresidende okwa kala omutumba nokudhilaadhila. Onde mu simaneka mwaashoka.”

Swartbooi okwa nyana woo aanapolotika yakwawo mboka taya nyenyeta kutya iimaliwa mbyoka hayi pewa iikondo yawo inayi gwana omanga taya yambidhidha etungo lyopaliamende.
Swartbooi okwa dhenge omuthindo kutya etungo lyopaliamende kali na uuwanawa washa koshigwana ta popi kutya mboka taye li popile ongele sha po ya hala okumona po sha pootendela dhetungo.

“Onda pulakene komatompelo gawo ngoka ya gandja ihe kape na owala ngoka e na etompelo li na uuyelele. Aantu yamwe ohaya popi kutya aniwa ihaya imono kotiivi. Ngele nena ongaaka naya lundululwe nenge mu tulwe omathano.”

Etungo lyopaliamende olya ningi oshikumungu oshinene . Kuyele nuumvo, Swartbooi okwa ningi oshilyo shotango shoSwapo shoka sha popi kutya itashi popile etungo lyopaliamende na ope na iinima yilwe yi na oshilonga, mbyoka ya pumbwa okutalika tango ngaashi egandjo lyomeya ga yogoka koshigwana nonkalo yuuyogoki.
Aanyasha AaNamibia na thika po-5 000 okwa tegelelwa ya ka ninge ehololomadhilaadhilo moshikunino shopaliamende oshiwike twa taalela kohi yehwahwameko lyo Affirmative Repositioning, mpoka taya ka gandja omukanda gwawo guli ompinge netungo lyopaliamende ompe kOmupopi mEgumbo lyoPashigwana Peter Katjavivi.

JEMIMA BEUKES

Category: 
Share This: 

Ompumbwe yiipangelo nuuklinika moshigwana

$
0
0

Uupyakadhi wokumona omayakulo gopaunamiti, oshi Ii natango omukundu gwataalela AaNamibia aakwanaluhepo, sho omuyalu omunene gwiipangelo nookilinika inayi pwa okutungwa na oya dhigwa po inayi manithwa omanga iipangelo iikwawo kayi na oondohotoka niikwaniipangithi.
Shoka osha hololwa molopota yopaitopolwa ndjoka ya pewa oNational Council.
Molopota ndjoka, Oshitopolwa shaOtjozondjupa osha nyenyeta kombinga yOkondjatu Health Centre moshikandjohogololo shOkakarara sho endiki ndyoka lyuundjolowele lya thigwa inali manithwa okutungwa uule woomvula ndatu monena.
Elelo lyoshitopolwa olya popi woo kutya ondjika yoB1 yopokati kaTavi naKahandja oya ningwa kutya elila hali holoka iiponga yiihauto nayi noonkondo naasho oshitopolwa kashi na oshikandjo shoIntensive Care Unit nena shoka nasho otashi etitha omaso ogendji onga oshizemo shiiponga omanga oomwenyo dhali tadhi vulu okuhupithwa.
Elelo lyoshitopolwa otali pula woo okapangelogona kaakwashigwana yomolukanda lwaFive Rand mOkahandja. Otjozondjupa oyi li oshitopolwa oshinene oshitine moshilongo, shina aakalimo ya thika po-143 000 kwiikwatelelwa komayalulo gaakwashigwana ngoka ga ningwa mo-2011. Oshitopolwa shoka oshi na omandiki guundjolowele ga thika po-21.
Molopota ndjoka ya zi mOshitopolwa shaZambezi, nayo oya holola kutya aakwashigwana ohaya ende iinano iile okuya kiipangelo hoka haya tumimwa. Elelo lyoshitopolwa olya holola kutya oshipangelo shaRundu unene hoka haku tuminwa aantu okuza moshitopolwa shoka oshi li oshinano shookilometa 535 okuza moshitopolwa omanga oshipangelo shaVenduka shi li ookilometa 1211.
Natango okwa hololwa kutya eshina lyoUltra sound machine olya kala uule womvula yimwe itali longo moshipangelo shaKatima Mulilo omanga oshitopolwa shokusila oshisho aanuumvu mboka taya ehamenene shi na ompumbwe yiikwaniipangitho. Oshitopolwa sha //Karas osha nyenyeta kutya onkalo yaaaniilonga ndjoka ya totwapo miipangelo yepangelo itayi tsu kumwe nomayakulo guunamiti ngoka tagu pumbiwa kaakwashigwana unene mOlindili nomoKaiti.
Oshitopolwa shaKavango West osha nyenyeta kutya uuministeli otawu ende kashona mokutunga oshipangelo shaNkurenkuru nokuyambulapo uuklinika ngaashi kaKatjinakatji naNcaute .
Moshitopolwa shaKunene, Antsino Johannes, okwa popi kutya onkalo yuundjolowele moshikandjohogololo shaOpuwo yomondoolopa oyi li omukundu omunene gwa taalela aakwashigwana naatalelipo. Olopota ndjoka oya holola kutya aapangwa ohaya tegelele oowili nenge omasiku opo ya vule okumona omayakulo gaapangi noondohotola omolwa ompumbwe yaaniilonga.
Johannes okwa popi kutya okwa li a talelepo oshipangelo shaOpuwo momasiku o-30 gaDesemba omvula ya piti. Okwa popi kutya potundi onti-03:00 yongula okwa adha nale aapwangwa ya thika po-12 moshipangelo shoka mboka ya yi koshipangelo okutameka lwopotundi onti02:00 yongula.
“Onda kala moshipangelo shoka sigo otundi onti-10 , opo ndi tale konkalo ya kehe esiku moka hamu kala aapangwa,” Johannes ta ti.
Elelo lyoshitopowa olya popi kutya ope na ompumbwe yoshipangelo oshipe mOpuwo nenge oshipangelo shoka shi yambulwepo.
GORDON JOSEPH

Category: 
Share This: 

Oontamanana melelo lyaNABTA

$
0
0

Aaeli mboka yaali yaNABTA aniwa ihaya imono naPlatt okwa longekidha iigongi ya simana nuumvo ihe Muunda ina kala miigongi moka molwaashoka ina hiwa.
Momukanda ngoka gwa pitithwa kuPlatt momasiku 19 gaMei nuumvo ogwa holola kutya momasiku ga 3 gaMaalitsa okwa ningwa omutumba ngoka gwa kaliwa kiilyo yelelo lyehangano ihe inagu ka liwa kuMuunda.
Okwa hololwa woo kutya Muunda ina kala momutumba ngoka gwa ningwa kiilyo yelelo mOlyomakaya ga piti mOvenduka.

Sho aningilwa omapulaapulo Muunda okwa popi kutya ina hiwa opo a ka kuthe ombinga miigongi mbyoka ya longekidhwa kuPlatt ihe nonando ongaaka Platta okwa popi kutya okwa kambadhala okudhengela Muunda na oke mu tuminwe etumwalaka efupi lyokongodhi ihe ina mona eyamukulo.
Muunda okwa ekelehi omapopyo ngoka kutya kage na uukwashili.
Muunda natango okwa gwedha po kutya Platt ke na oonkondo dhokupitithwa olopota nenge omukanda gwiikundaneki nenge okupopya niikundaneki. Okwa popi woo kutya oshilimbo shehangano shoka shi li komukanda gwiikundaneki ngoka gwa pitithwa kashi shi shoshili.
“Shoka kashi shi oshiimbo shaNABTA shoka oshinima sha ningilwa owina opo ku nyatekwe edhina lyaNABTA. Okwa hala okutya ngiini kutya okwa hupitha NABTA opo ka halakanepo? Okwa hala okutya NABTA ota halakanapo,” Muunda a pula iikwatelela komukanda gwiikundaneki ngoka gwa pitithwa omasiki ga piti.
Muunda okwa popi kutya ope na aantu yamwe mehangano mboka ya hala a kuthwe oshipundi shoka e na.
Sho a pulwa kutya oshike sha eta ekwatathano ndyoka pokati kawo, Muunda okwa popi kutya ke na naana owino ihe oshikumungu shiimaliwa otashi dhana onkandangala. Muunda owa lombwele oNamibian Sun kutya iha popiwa we naye.
Platt sho aningilwa omapulaapulo, okwa popi kutya elelo lyaNABTA otali kala dhingi uuna Muunda keshi oshitopolwa shalyo.
Platt okwa popi kutya Muunda omuntu ngoka ha kala owala a hala aantu ya ninge shoka ye a hala sha ningwa.
“Tala mumwameme, ethimbo kehe tandi yi koombelea dhaNABTA moRhino Park, ohandi adha mo owala aaniilonga aape mombelewa mboka inandi lombwelwa. Shika otashi ulike kutya Muunda okwa hala iinima ya ningwa ngiini,” Platta ta ti. Platt okwa pula Muunda opo a ye kuye ya kundathane iikumungu ya taalela ehangano pehala lyokuya kiikundaneki.
KENYA KAMBOWE

Category: 
Share This: 

Onkalo yombepo yatalala mOmbaye

$
0
0

Omvula onene yili mumwe nombepo oya dhenge ondoolopa yokomunkulofuta gwaMbaye ongulohi yOmaandaha.
Oya dhigi ya dhikulamo omiti nokuyonagula omagumbo gaakwashigwana.
Namibia oha vulu okuloka pokati komwedhi Apilili sigo oMei ihe iha lokwa pokati kaJuni sigo oSeptemba.

Onkalo yombepo ndjoka oya tameke lyopotundi onti-21:00 nomvula oya tameke tayi loko unene yi na omipwalakata noombadhi sigo ongula ya landula lyopotundi onti-07:00.

Sylvia Gases, ngoka e li omukalimo gwomepandanda lya ?Nies Street, pondje yaTutaleni okwa popi kutya osho oshikando shotango ofamili ye tayi adhika komvula yi li ngaaka pethimbo ndika.
“Onda nyanyukwa sho omvula ndjoka itayi loko we ihe ondi na omalimbililo kutya otashi vulika natango yi ka loke. Iinguma yetu oya lokwa. Omipwalakata noombadhi odhe tu etele uumbanda nombepo oye tu indike opo tu ka ninge nawa oombuli dhetu dhoka dha yonagulwapo. Ohatu kala owala twiilongekidhila uutalala ethimbo ndika na ihatu kala twa tegelela omvula molwaashoka shito ihaku lokwa ethimbo ndika.”

Gases, ngoka akala omukalimo gwomoTutaleni uule woomvula 15 okwa popi kutya aanona ye yane ohaya hiti oskola yomutenya naashoka osheya pe ompito opo omizalo dhawo dhoskola dhi kukute molwaashoka nadho odha lokwa.
“Otatu pandula Kalunga molwaashoka omvula inayi tsikila okuloka molwaashoka andola iikwamalusheno yetu oya yonagulwa. Onkalo yomombashu odhigu, otatu mono iihuna.”

OTIS FINCK

Category: 
Share This: 

Omahwahwameko guundjolowele wopamadhilaadhilo oga pumbiwa

$
0
0

Sha landula sho kwa lopotwa iipotha iyali yokwiikutha omwenyo kaapangwa miipangelo yepangelo oshiwike sha piti, omundohotola gwopamadhilaadhilo Shawn Whittaker okwa popi kutya kashi shi oshipu okumona omadhidhiliko gokwiikutha omwenyo unene maakuluntu ihe okwa popi kutya aaniilonga miipangelo yaantu mbyoka ye na uupyakadhi wopamadhiladhilo nomoodholongo otaya vulu okumona omadhidhiliko ngoka.
Molyomakaya ga piti, omukiintu okwiimangelekele moshipangelo shaantu ye na uupyakadhi wopamadhilaadhilo mOvenduka. Omunamimvo 27 , Jennifer Uises okwa adhika iimangelekela mekende lyondunda ye moshipangelo.
Eidhipago lyaUises olya lopotwa konima owala yomasiku omashona sho Bryan Riecket gwoomvula 37 aadhika iimangelekela mondunda ye mOshipangelo shaKatutura. Nakusa okwa li a pewa egeelo moshipotha shedhipago na okwa kala e li metonatelo lyaakaleli yoodholongo pethimbo a li moshipangelo.
Sho a popi noNamibian Sun, Whittaker okwa popi kutya aapangwa oye li oshinakugwanithwa shepangelo. Omundohotola okwa popi kutya op e na okulandulwa omulandu miipangelo yaantu mboka ye na omaupyakadhi gopamadhilaadhilo okutakamitha mboka taya holola omadhidhiliko gwokwiidhipaga. Shoka otashi ningwa pakwiikalekela aantu mboka nokukala taya talika ethimbo kehe kaaniilonga. “Itandi vulu okupopya oshindji kwaashoka molwaashoka kandi na uuyelele kombinga yomaidhipago ngoka ga ningwa. Shika oshilonga oshidhigu okulonga,” Whittaker ta ti.

Okwa popi kutya oshidhigu okuyanda omaikuthomwenyo unene maakuluntu molwaashoka aantu mboka ya koka ohaya kala taya dhilaadhila okwiikutha omwenyo uule woomwedhi omanga inaya ikutha omwenyo, na oshidhigu okukala aluhe to ya tala. “Oshidhigu okuyanda ihe otwa pumbwa okuyambulapo omilandu. Aaniilonga ayehe poondondo adhihe kutya oodhoka dhopevi oya pumbwa okukala taya vulu okumona omadhidhiliko gwokwiidhipaga momuntu.”
Okwa popi kutya aaniilonga naya kale taya tala aantu mboka ye na omaupyakadhi gopamadhilaadhilo nokuya tuma ya ka mone ekwatho.
“Otwa pumbwa omahwahwameko gopombanda kombinga yuundjolowele wopamadhilaadhilo.”
Omundohotola , Whittaker okwa popi woo kombinga yomaidhipago mokati kaakokele ngoka ga londa pombanda noonkondo moshilongo. MuApilili nuumvo omukokele gwoomvula 74, Klemencia Tamute okwiidhipaga.
Whittaker okwa pula aakwanezimo ya kale luhe taya tala omadhidhiliko guupyakadhi wopamadhilaadhillo mokati kaakwanezimo yawo.
“Aluhe ohaya holola omadhidhiliko kutya oya loloka onkalamwenyo. Ohaya kambadhala okutulaleka ihe aantu shoka ihaye shi mono.
Molyomakaya ngaka ga piti, olutu lwomunamimvo 56, Josefina Salatiel olwa adhika lweendjelela momuti.
GORDON JOSEPH

Category: 
Share This: 

Ndeitunga iindike omahololomadhilaadhilo

$
0
0

Dimbulukeni Nauyoma gwoAffirmative Action (AR) okwa popi kutya aanyasha itaya mbandapalithwa opo kaya pule komeho nehololomadhilaadhilo lwawo ndyoka li li ko momasiku 16 gaJuni, ehololomadhilaadhilo ndyoka li li ompinge netungo lyopaliamende ompe moshilongo.
Sho osha landula oondjindikila dhomeendelelo dha tulwa miilonga kOmukuluntu gwOpolisi, Sebastian Ndeitunga, ngoka a tula po oondjindikila opo ka ku ningwe omahololomadhilaadhilo pokati komasiku 13 sigo 18 gaJuni.
Momukanda gwiikundnaeki ngoka gwa shainwa pehala lyaNdeitunga kOmupopiliko gwUuministeli wOpolisi, Omupeha Komufala, Edwin Kanguatjivi, okwa popi kuta omahololomadhilaadhilo otaga vulu okutsikila konima yomasiku 18 gaJuni.
“Etokolo olya ningwa opo ku kalekwepo egameno omolwa iituthi yopashigwana ya yooloka mbyoka tayi ningilwa moshilando uule womasiku ngoka,” omukanda gwa holola.
Nauyoma okwa popi kutya yo oya landula omilandu adhihe naashoka inaya tseyithila Ndeitunga, ondjila owala ndoka taya longithwa.
“Shika hasho oshikando shotango tashi holoka, otu na okuninga omunyanyo kutya otashi pula shike. Itaya vulu okutala tango aazaizai komeho kaakwashigwana. Inatu ninga omaindilo tu ninge aavalelwa mo yomoshilongo shika,” Nauyoma ta ti.

Nauyoma okwa popi kutya ke wete kutya omolwashike anapolitika ya tila, omanga yo itaya ningi ehololomadhilaadhilo lyopauhwapindi.

“Aantu otaya ka holola owala omaiyuvo gawo. Otaya ka ya aantu moshipala?” Nauyoma a pula.
Sho oshikundaneki shika sha kambadhala okuya moonkundathana naNdeitunga, okwa popi kutya okuli moshigongi na otaka dhengela oshikundaneki uuna a zi moshigongi.

John Walters gwoOmbudsman okwa kondema elongitho lyooveta dhuukoloni, dhoka tadhi indike omainyengo gaakwashigwana.

“Ethimbo limwe oshi li muuwanawa woshigwana, ihe tse katu shi oshilongo shiikolokosha,” Walters ta ti.
Omunongononi gwopolotika, Nico Horn okwa popi kutya otashi kumitha sho aantu ya tila aanyasha ya ninge omahololomadhilaadhilo molwaashoka omahololomadhilaadhilo ngoka ga ningwa koAR monakuziwa inaga kala iikolokosha. Eindiko ndyoka olya ningwa sha landula woo natango elombwelo lya gandja kOshikondo shElongo mOmaandaha opo ooskola adhihe shi longekidhe etyapulo lyEsiku lyOkanona kaAfrika momasiku 16 gaJuni.
Esiku ndyoka oli li mokalindeli kuuministeli onga esiku lyefudho kaalongi naanaskola.
Monakuziwa ooskola odha tyapula esiku ndyoka esiku lya landulwa esiku lyomasiku 16.
Elombwelo ndyoka lya gandja kuuministeli olya holola kutya ooskola adhihe nadhi dhimbuluke esiku ndyoka pokati kotundi onti-08:00 sigo 13:00.

Elombwelo ndyoka olya nyanwa koNantu oshowo koNamibia National Students’ Organisation (Nanso), mboka ya gandja uusama kuuministeli sho wa ningi omatokolo omanga inawu ya moonkundathana nawo.
Elombwelo lyuuminitslei oya eta oontamanana komapandja gomakwatathano gopainternet moka aantu ya popi kutya uuministeli otawu kambadhala okuya moshipala aalongi kaya kuthe ombinnga mehololomadhilaadhilo ndyoka li li ompinge nopaliamende.

Pahapu dhaJohn King Hadula , “Epangelo olya tila oAR naanyasha AaNamibia mboka ya tokola okuninga ehololomadhilaadhilo li li ompinge nopaliamende ompe.”
Yamwe oya pula kutya oshike uuministeli wa ningiluka mokupitika aantu oohandimwe ya ka gandje iipopiwa yawo yomatsomukumo mooskola.
Ombudsman oya ti, omuntu ngoka eli melelo ota vulu okuninga kehe shimwe, ashike epulo oli li mpoka kutya shoka ta ningi oshi li tuu paveta.
“Ngele kashi li paveta ino pumbwa okushilandula ihe ondi wete kutya oshinima shoka shili mondjila okuya moonkundathana nokusimaneka omaiyuvo ga yakweni. Shiningeni muuwanawa waanona,” Walters ta ti.
Amushanga-ndjai gwoNanso, Dimbulukeni Nauyoma okwa popi kutya itashi holekwa kutya aalongiskola otaya yambidhidha ehololomadhiladhilo ndyoka tali ningwa momasiku 16.
Sho a pula kombinga yombapila ndjoka ya shangelwa koNanso noNantu, amushanga takalele mUuministeli wElongo, Sanet Steenkamp, okwa popi kutya ita vulu okupopya sha omanga ina lesha ombapila ndjoka .
“Ondi shi shi kutya oya shangela ndje ombaapila ihe inandi yi lesha natango. Otandi mudhengele uuna nde yi lesha.”
JEMIMA BEUKES

Category: 
Share This: 

Ongulumpungulilo yoondjokonona tayi tungwa mOutapi

$
0
0

Onga omukalo gwokukaleka po ondjokonona yekondjelomanguluko moshilongo, Uuministeli wIipambele yOonakulwa Aakulu, otawu pangele okutunga ongulumpungulilo yoondjokonona mOutapi mOshitopolwa shaMusati.

Uuyelele mboka owa hololwa komupevi minister muuministeli mboka Hilma Nicanor, pethimbo lyoshituthu shetulo lyemanya pehala mpoka pwa fumbikwa omapendafule ga thika po-27 mOutapi.
Nicanor okwa popi kutya molwaashoka ehala ndyoka oli li oshitopolwa shondjokonona yoshilongo nena osha simana noonkondo opo ku tungwe ongulu yoompungulilo dhondjokonona , ku vule okugwandja nokundunguka aakwashigwana kombinga yondjokonona yekondjelomanguluko lyoshilongo okuza kepangelo lyokatongotongo.
“Otayi ka kala ehala mpoka iinyangadhalwa ayihe ya ningwa mekondjelomanguluko mbyoka ya faalele omwenyo dhaakondjelimanguluko tayi ka ulikwa nokundunguka oshigwana opo shiilonge kombinga yondjokonona yemanguluko lyoshilongo,” Nicanor ta ti.
Omupeha minista okwa pula aakwashigwana mboka ye na uuyelele oundji womondjila kombinga yekondjelomangeluko yiiholole opo ya vule okukuthwa oondjokonona dho dhipungulwe.

Nicanor okwa popi kutya ontseyo yoondjokonona yemanguluko mokati kaakwashigwana onshona noonkondo.
“Ope na uuyelele uushona mboka tawu gandja ethano lyekondjelomanguluko lyoshilongo. Ondjokonona oyindji yaNamibia pethimbo lyekondjelomanguluko kayi li mondjila na oya shangwa kaantu yalwe.”

Okwa popi kutya uupyakadhi wompumbwe yondjokonona yoshilongo owuli omukundu gwa taalela oshilongo, nuuministeli owu na oshinakugwanithwa shokukwashilipaleka kutya okwa kalekwapo oondjokonona dhekondjelomanguluko lyoshilongo.

Mesiku lyotango lyaApilili mo1989, aakwiita 27 yongundu yoSwapo, oya ponokelwa ketanga lyoSouth West Africa Territorial Force (SWATF) nokudhipagwa. Aakwaita mboka oya fumbikwa mombila yimwe mpoka opo tapu ka tungwa ongulu yoonmpungulilo dhondjokonona ngashiingeyi.
KENYA KAMBOWE

Category: 
Share This: 

Britain iiyogo koonyala kombinga yoshikumungu sha 'Zambesia'

$
0
0

Ombelewa yomukalelipo gwaBritain moshilongo okwa popi kutya itaya kiidhopa moonkundathana dhondjokonona yOshitopolwa shaZambezi mOnooli yaNamibia, molwaashoka shoka oshi li oshikumungu shepangelo lyaNamibia naakwashigwana.
Omukalelipo gwaBritain moNamibia, Jo Lomas, okwa shanga ngaaka momasiku 17 gaMaalitsa kutya oshilongo shawo itashi idhopo moshikumungu shoka.

Okwa popi kutya kwiikwatelwa ketokolo lyOrganisation of African Union (OAU), ndyoka lya taambiwa ko koAfrican Union (AU), oongamba adhihe dhoka dha tulwa po pethimbo Namibia a manguluka nashi simanekwe.
Lomas okwa yamukula koombapila dha yooloka dhoka dha shangwa kuBen Siyambango Nzenhengwa gwo ‘Movement for the Survival of the River Races in Zambesia’, ngoka a popi kutya Namibia ita vulu okutya Zambezi oshi li oshitopolwa she, molwaashoka pethimbo lyuukoloni waGerman South West Africa (GSWA), Zambezi osha li kohi yekondololo lyaBritain.
Nzenhengwa okwa popi kutya pethimbo Namibia a mono emanguluko mo-1990, osha talikako kutya emanguluko lyoshitopolwa shaSouth West African kwiikwatelelwa kompango yomo -1919.
Naashoka otashi holola kutya emanguluko olya pewa German SWA shoka inashi kwatela mo oshitopolwa shaZambezi sha kala sha tseyika nedhika Caprivi.

“Britain ita vulu okupatitha oshikumungu shoka opo owala twa tameke okupopya,” Nzenhengwa a yamukula kombapila yaLomas.
Okwa popi kutya Britain oye omukolonyeki gwahugunina mUumbugantu waAfrika na okwa li e na okwiiyutha kontopolwa 22 yIigwana yaHangana kombinga yoshitopolwa shaZambesia, oshilongo sha kala aniwa sha tseyika nedhina Sebitwane noMakololo.
Nzenhengwa okwa popi kutya Britain okwa pogola oongamba dhoka dha tulwa po komutumba tagu ithanwa Berlin Conference , sho a gandja po Zambesia koshilongo shimwe.
“Ito vuu okugandja oshinima shoka kashi shi shoye.”
CATHERINE SASMAN

Category: 
Share This: 

Inamu dhipaga we omayoka- Theart

$
0
0

Omutseyinawa nomunawino gwomayoka okwa gunu kutya, omuyalu omunene gwomayoka taga mbombolokele mokati kaantu otashi etithwa kondjala, na okwa pula aantu ya konge omakwatho pehala lyokudhipaga omayoka ngoka.
“Oshi li pankalo aantu ya dhipage omayoka omolwa uutile nompumbwe yeuveko”, Ihe okwa popi kutya iipotha yaantu taya lika komayoka otayi holoka molwaashoka aantu ohaya kambadhala okuungaunga nomayoka kuyoyene pehala lyoku ithana aaatseyinawa.
Dhoka oohapu nomaiyuvo gaFrancois Theart, a tseyika nedhina ‘Snake Whisperer’, ngoka a hupitha nokutululula omayoka omayovi.
Theart okwa popi kutya ondjala oyo ya etitha omayoka gaye miilando unene mOvenduka moka ha longele.
“Kamu na iikulya nenge omeya miihwa, naashoka osho tashi etitha omayoka ga ze mo.”
Omiyalu dha gongelwa kuye odha holola kutya, pethimbo lyomuloka, oha kwata nokugongela omayoka ge li pokati ko-80 ne 100.
Muule woomwedhi 22 dha piti, okwe shi pondola okukwata omayoka ga thika po-400 mOvenduka.
Shimwe shomiilalakanenwa yaTheart okuuvithako aakwashigwana kombinga yomayoka, nokuteya poomaitaalo ngoka geli maakwashigwana.
Eitaalo limwe ongaashi kutya omayoka ogaha lamba aantu.
“Muule woomvula 10 dhoka nda kala tandi longo nomayoka nokukwata omayoka ngoka haga ithanwa oblack mamba, inandi lambwa natango keyoka.”
Eitaalo limwe ongaashi kutya, omayoka ohaya ende ogendji.
“Osha pumba noonkondo opo wu adhe omayoka geli pamwe.”
Okwa ti, omukalo gwokukutha po uumbanda kombinga yomayoka, okwiilonga kombinga yago nomukalo dhawo, okupitila momambo gomayoka, kointernet oshowo komapandja gomakwatathano gopainternet, mwa kwatelwa epandja lyo ‘Snakes of Namibia’ ndyoka li li koFacebook.
Theart okwa popi kutya ohole ye yiikokoloki mbyoka oya tameke poomvula dhe dhopetameko, sho a nongele kutya kape na moNamibia, ngoka ta kwata nawa iinamwenyo mbyoka, onkene okwa kutha po oshinakugwanithwa shoka shokulonga aantu kombinga yesimano lyomayoka.
Okwa popi kutya okwa hala okulonga oshigwana kutya omayoka kage shi iilikama mbyoka hayi ka konga omuntu. Okwa popi kutya omayoka otaga dhana oshinakugwanithwa oshinene muushitwe.
Theart okwa popi kutya omayoka oga simana molwaashoka otage tu kalitha muundjolowele, sho haga li iipuka mbyoka hayi taandelitha omikithi.
Okwa tsikile kutya omayoka ogeli oshitopolwa she shito, nuuna ga kuthwa mo meshito nena itali kala ngaashi li na okukala.
Okwa popi kutyaa omayoka gamwe ohaga longithwa mokulonga omiti.
“Nena uuna katu na euveko lyiinamwenyo, itatu mono epango lyomikithi ngaasho okankera, oHIV oshowo omikuthi dhilwe.”
Kehe eyoka ndyoka a kwata ohali metwa nokutulwa koshiviha, nuuyelele mboka ohawu lopotwa.
Omayoka ngoka a kwata mokati kaantu ohaga shunwa miihwa kokule naantu.

Dhengela Francois Theart ko 081 290 0343 (oowili adhihe) uuna wa mono eyoka. Wayimina epandja lyoSnakes of Namibia koFacebook , opo wu mone omauyelele ogendji noonomola dhoongodhi dhaanawino mboka haya kwata omayoka.
JANA-MARI SMITH

Category: 
Share This: 

Aanona yekondjelomanguluko ya hala Mbumba

$
0
0

Osheendo shaanona yekondjelomanguloko ya thika po-10 mboka ya popi mOsoondaha kutya oya hala okutsakanena namushanga-ndjai gwoSwapo , Nangolo Mbumba ohela oya a dha omiyelo dha pata , na oya gandja omukandanyenyeto gwawo komuyakuli gwaMbumba.

Mbumba okwa lombwele oshikundaneki shika mOsondaha kutya kena oshilage naanona mboka.
Aanona mboka ya ningi ehololomadhilaadhilo okuza mOnooli yoshilongo koompadhi, oya thiki pofaalama yoNdilimani moBrakwater pondje yaVenduka, kwatoka mEtitano, na oya longekidha opo ya ninge iigongi naMbumba oshowo omuprima Saara Kuugongelwa-Amadhila nomupevi presidende Nickey Iyambo nenge omupresidende Hage Geingob.
Konyala aanona mboka ya thika pe-100 oya zi mOshakati, 17 omoRundu no-12 oya zi moGrootfontein. Aanyasha mboka oya tokola okuya mehololomadhilaadhilo mEtiyali lyoshiwike sha piti, taya holola okuuva nayi kwawo, omolwa omaihumbatelo gonayi ngoka taya ihumbatelwa sho taya pula oompito dhiilonga okuza kepangelo.

Osha kutha oongundu dhoka uule womasiku gane opo ya thike moVenduka.
Pahapu dhomupopiliko gwongundu ndjoka Tuahafeni Nhinda, oya hala ekandulepo lyomukundu gwawo uuna taya tsakanene nelelo lyopombanda, nomukanda ngoka gwa pewa omuyakuli gwaMbumba ogwa nuninwa elongekidho.

“Uuna a ndopa okuya moonkundathana natse (Mbumba) nena otatu ka ya komeho noompangela dhetu. Otatu ka unga oontanda poombelewa dhoSwapo. Swapo otetu holeke kofaalama yaNdilimani opo aayenda moshilongo kaya mone nkene tetu ihumbatele,” Nhinda ta ti.
Nhinda okwa nyana woo epangelo sho tali popi kutya aniwa inaya longwa.
“Otaya vulu okutupa iilonga yopetameko. Yamwe yomutse oye na oonzapo dhawo na kashi shi oshili sho epangelo tali popi kutya inaya longwa.”

Mbumba okwa lombwele oNamibian Sun kutya ye okuli metalelepo mUumbugantu woshilongo, opo a longe iilonga mbyoka ye e na oshinakugwanithwa shawo.
“Amushanga gwandje ina lombwelandje kombinga yokutsakanena naanona mboka. Ondi shi shi kutya omo yeli moka, epulo lyoye lya landula ko otali ti ngiini?” Mbumba a pula.
Omukanda gwiikundaneki ngoka gwa pitithwa kombelewa yaMbumba ogwa holola kutya, ongundu oya nongele kombinga yoompangela dhaanona mboka opo ya ninge ehololomadhilaadhilo poombelewa oonene dhongundu.

“Ongundu yoSwapo, otayi tseyithile natango aanona mboka opo ya shune komagumbo gawo, yo ya tegelele epangelo li yamukule komakemo gawo.”
Oya popi kutya oombelewa dhongundu odha ayehe ihe kape na ngoka e na uuthemba woku unga oontanda poombelewa dhoka.
JEMIMA BEUKES

Category: 
Share This: 

Egumbo lyaNabta lya topoka

$
0
0

Uupyakadhi welelo, uulingilingi oshowo omalugodhi mokati kaaleli yehangano lyoNamibia Bus and Taxi Association (Nabta) oguli omukundu omunene gwa taalela ehangano, na otashi vulika li gwe po uuna inaku ningwa sha.
Oombaapila dhiniwe koshikundaneki shika, odha ulike omaupyakadhi ngoka ga taalela Nabta, molwaashoka aaleli yehangano ndyoka otaya kwatele komeho ehangano shiikwatelela komahalo gawo gopaumwene.
Namibian Sun okwa nongele kutya kape na ombili pokati komupresidede gwehangano Vespa Muunda oshowo omupevi gwe Jeffrey Platt, ngoka a longekidha omitumba dhopaali ihe inadhi kaliwa kuMuunda.
Momasiku 19 gaMei, Platt okwa popi kutya omutumba ngoka gwa ningwa momasiku ga 3 gaMaalitsa ogwa kaliwa kelelo lyehangano, ihe Muunda ina kala momutumba ngoka. Muunda okwa yamukula kutya ina pewa ehiyo opo a kuthe ombinga momutumba.
Platt okwa popi woo kutya: ”Otwa kundathana eikutho miilonga lya Josafart Jagger, Silas Ndapuka oshowo ekutho miilonga lyaPendapala Nakathingo, molwaashoka iikumungu mbyoka kaya li ya kundathanwa nokumanitha kelelo.”
Muunda okwa popi kutya shoka okwe shi uvu owala miikundaneki.
Muunda natango ina kala omutumba gwelelo ngoka gwa ningwa momasiku ga 4 gaJuni mOvenduka, na okwa popi kutya ina hiwa natango, ihe Platt okwa popi kutya Muunda okwiidhimbuke omatumwala ngoka aapewa oshowo oongodhi dhoka a dhengelwa.
Muunda okwa ekelehi omukanda gwiikundaneki ngoka gwa pitithwa kuPlatt, ta ti Platt ke na oonkondo dhokupititha omikanda dhiikundaneki nenge okupopya niikundaneki.
“Okwa hala okutya ngiini kutya okwa hupitha NABTA opo ka halakanepo? Okwa hala okutya NABTA ota halakanapo,” Muunda a pula iikwatelela komukanda gwiikundaneki ngoka gwa pitithwa.
Muunda okwa popi kutya ope na aantu yamwe mehangano mboka ya hala a kuthwe oshipundi shoka e na.
Sho a pulwa kutya oshike sha e ta ekwatathano ndyoka pokati kawo, Muunda okwa popi kutya ke na naana owino ihe oshikumungu shiimaliwa otashi dhana onkandangala. Muunda owa lombwele oNamibian Sun kutya iha popiwa we naye.
Platt sho aningilwa omapulaapulo, okwa popi kutya elelo lyaNABTA otali kala dhingi uuna Muunda keshi oshitopolwa shalyo.
Platt okwa popi kutya Muunda omuntu ngoka ha kala owala a hala aantu ya ninge shoka ye a hala sha ningwa.

Category: 
Share This: 

Oocar wash dha taalela omukundu gwomeya

$
0
0

Elelo lyoshilando shaVenduka olya tsakanene nooyene yoongeshefa dhokuyoga iihauto opo ya tale komikalo dhoka tadhi vulu okutulwa miilonga ko kuvule okukwatwa nawa omeya.
Omikalo dhoka odha kwatelamo elongitho owala lyoolita 15 kehe mohauto tayi yogwa.
Ooyene yoongeshefa dhoka oya holola kutya ongeshefa yawo oya shuna pevi noopresenda 40 muule womvula ya piti, na oya taalela omatetulo gaaniilonga.
Ayehe oya zimine kutya onkalo yompumbwe yomeya ndjoka ya taalela oshilando otayi gumu aantu ayehe neshunitho pevi lyelongithho lyomeya ogwo owala omukalo tagu vulu okuya moshipala uupyakadhi.
Etienne Louw,ngoka e li gumwe gomooyene yoongeshefa dhokuyoga iiyenditho okwa popi kutya okwa taalela omukundu.
Amanda Burger, ngoka e li mwene gwoongeshefa dhokuyoga iiyenditho dhili ndatu moshilando okwa popi kutya oya hala okukwata nawa omeya ihe napu kale omukalo gwontumba.
Okwa popi kutya oshili shoka ya taalela uupyakadhi ooshoka ongeshefa dhawo otadhi gu pevi, na oye na omalimbililo.
Burger okwa holola woo omaivo ge omolwa oongeshefa dhokuyoga iiyenditho dhoka kadhi li pamulandu na otadhi tsikile nokulongitha omeya, ta popi kutya kutya oongeshefa dhoka odha pumbwa okukondololwa kopolisi nokumuni.
Mboka ya kala pomutumba ngoka oya popi kutya, nonando oyeshi pondola shili okuhupitha omeya noopresenda shili pokati ko-30 no40, oongeshefa dhawo odhili moshiponga.
Oshikumungu shimwe, omahwahwameko taga ithanwa #DontWashMeNam ngoka ga nuninwa aaNamibia ya hulithepo okuyoga iihauto yawo, nago aniwa ogeli taga tula moshiponga oongeshefa.
Chrisna Basson, ngoka e li omukalelipo gwo Advantage/Y&R, okwa popi kutya omahwahwameko ngoka oga nuninwa okutsa omukumo aantu opo yakwate nawa omeya. Okwa popi kutya omahwahwameko inaga nuninwa okupatitha oongeshefa dhokuyoga iiyenditho dhoka dhili pamulandu, na okwa pula aanangeshefa mboka ya wayimine omahwahwameko ngoka nokuulika omikalo dhawo dhoka taya longithwa mokukwata nawa omayea.
Dieter Tolke, e li omupangeli moshikondo shekwatonawa lyomeya mOshilando shaVenduka okwa popi kutya oshilando osha pyakudhukwa okugwedhela ondjele yomeya ndjoka tayi longithwa mokuyoga iiyenditho, ngele oshikondo osha tsikile nokukwata nawa omeya.
Okwa popi kutya oongeshefa dhokuyoga iihauto hadho owala tadhi talika, ihe odho dha tothwamo molwaashoka odho unene hadhi monika.
Elelo lyoshilando olya tsu woo omukumo ooyene yoongeshefa dhoka opo ya tale komikalo dhokulongulula omeya, ihe nonando oongaka omikalo dhimwe dhoka otadhi pula oshimaliwa oshindji.
Omagwedhelepo gamwe ga zi kooyene yoongeshefa, ongaashi muni a tale komilalo dhoka ta popi, ye ta kala ta hiilitha iikwaniipangitho mbyoka kooyene yoongeshefa dhoka.
Okwa tsuwa kumwe pomutumba ngoka kutya uuna omilandu adhihe dha landulwa, nena muni otaka longitha omukalo gwokuyambulapo oongeshefa dhoka miikundaneki.
Keyamukulo kombinga yoongeshefa dhokuyoga iiyenditho dha thika pe-100 moshilando shoka natango tashi longo nokuya pondje oompango dhekwatonawa lyomeya, Tolke okwa popi kutya omudhi pata meendelelo hago omukalo.
Oka tothamo kutya muule wethimbo efupi, oshikondo otashi tsu kumwe nomikalo dhokukwata nawa omeya yo opolisi tayi tameke okukonaakona oongeshefa dhoka.
JANA-MARI SMITH

Category: 
Share This: 

Aaniilonga yamuni ya ningi omatilitho okuya mekanka

$
0
0

Aaniilonga mboka oya ningi ehololomadhiladhilo lyopambili, ndyoka lya unganekwa kehangano lyoNamibia Public Workers Union (NAPWU) nelalakano okugandja omanyenyeto gawo kookansela yelelo lyoshilando. Omupya omunene kape na kansela ngoka a vulu okukalapo opo a taambe omanyenyeto gawo.
“Otatu galuka mEtine nokugandja omanyenyeto getu ishewe, nuuna inatu yambidhidhwa nena otatu tula po iilongitho,”
Raphael Liswaniso ngoka eli omunashipundi gwounion nomukalelipo gwaniilonga yamuni a popi.
Mayola gwaMbaye okwa lombwele oshikundanei shika kuli okuli mondjila tazi kOvenduka, na otaka vula owala okuyamukula komakemo gaaniilonga uuna a thiki mombelewa ye.
“Tse yamwe otali twa ya kiigongi omanga ookansela yamwe ye na iinakugwanithwa yimwe. Aaniilonga naya tseye kutya tse ongundu owala oshona yookansela,” mayola ta ti.
Aaniilonga oya holola kutya inaya nyanyukilwa omukalo ngoka taya ihumbatelwa miilonga, nomukanda gwomanyenyeto gawo guule womapandja gane oga tothamo omanyenyeto gawo. Yimwe yomiikumungu mbyoka ya tothwamo ongaashi, iifuta yawo yokonima, omagumbo, oonkundathana noondjambi dhawo dhoka haye shi mono aluhe kwa lata, omayelo oshowo uulingilingi.
Pahapu dhaaniilonga, uulingilingi otawu dhana onkandangala melelo lyondoolopa ndjoka.
“Aaniilonga inaya pitikwa okuninga omaindilo gootendela inaya ya moonkundathana nelelo lyounion, nootendela dhoka ohadhi pewa owala aakwanezimo nookuume kookansela,” omukanda gwa holola.
Omukanda ogwa lundile woo mayola kutya ota gandja ootendela komonamati.
Aaniilonga natango oya popi kutya elelo lyondoolopa olya longitha nayi iimaliwa yoshigwana ya thika pomiliyona o-10, mbyoka ya longithwa mokulanda oSEBATA System ndjoka sigo okunena inayi shi pondola okuulika kutya oya longa nawa.
Aaniilonga natango oya popi kutya elelo lyondoolopa otali tindi okuya pa iimaliwa yawo mbyoka yali yi na okukala ya pewa aaniilonga mo-2011. Elelo aniwa otali ende kashona nokuhenuka omulandu gwoonkundathana gwekuto miilonga lyaaniilonga mboka opo ya vule okutsa kumwe koondjambi dhaaniilonga.

OTIS FINCK

Category: 
Share This: 

Chaka Chaka a thiki moNamibia

$
0
0

Omukalelipo gwoUnicef noAU, Yvonne Chaka Chaka okwa thiki mOmbaye mEtiyali, opo a vule okukala pedhimbuluko lyesiku lyOkanona okaAfrika moshilongo.
“Onde ya oku okugandja omayele kaanangeshefa nepangelo li longele kumwe opo ku gamenenwe po oomwenyo nuuthemba wokanona OkaNamibia,” Chaka Chaka, ngoka e li omukalelipo gwoUnicef komalaria noAU a popi , pethimbo a lombwele aatoolinkundana sho a thiki oshilongo.
Okwa pula iikundaneki yi ninge omahwahwameko opo ku yandwe nokuyiwa moshpala omiyonena dhoka tadhi ningilwa aakiintu naanona, nokuninga woo omahwahwameko gekalekepo lyuuthemba waanona mehulithepo lyaaanona taya ningwa aapika yiilonga oshowo aanona taya kondjithwa ya ninge aakwiita.
Chaka Chaka okwa kumagidha woo AaNamibia opo yakwate nawa ombili ndjoka taya tyapula na okwa popi kutya okwa pyakudhukwa okulongela kumwe naNamibia mokumanitha nokwaadha omalalakano getumo lye lyegandjo lyomakwathogopauntu.
Omuhikingalo woo a tseyika paigwana ngoka ta longo olbuma ye onti-23 oha longitha oongalo dhe onga omukalo gokutuma etumwalaka mokati kaakwashigwana yiilongo ya yooloka muuyuni na otaka ka kutha ombinga miinyangadhalwa yesiku mbyoka ya nuninwa okudhimbuluka Esiku lyOkanona okaAfrika moshilongo nena.
Omvalele yaSouth Afrika, Chaka Chaka, tseyika nedhina Princess of Africa, okwa tseyika koyendji omolwa okangalo ‘I am in love with a DJ’ hoka iimbi mo-1985, na okwa dhana onkandangala moshikondo shoomusika uule woomvula 30 nokonima okwa ningi omukalelipo gwaanona, aakiintu nuuthena waantu.
Omvula ya piti okwa dhimbuluka uule woomvula 10 ta kwatele komeho oshinakugwanithwa shuuthemba wuunona moUnicef oshowo omukondjithi gwomalaria.
Chaka Chaka ota talelepo opoloyeka yoSunshine Project oshowo oWalvis Bay Kids Haven Shelter. Ota kala woo pedhimbuluko lyesiku ndyoka tali ningilwa moTamariskia Community Hall moSwakopmund.

OTIS FINCK

Category: 
Share This: 

Omahangao goNGO itaga kwatelwa omeho kaayengeli - Tjoronda

$
0
0

Etindo lyomukomeho gwoNanaso, olya landula omayele ga gandja kuBrenda King, ngoka e li oshilyo shoEuropean Economic and Social Committee.
Kinga okwa gandja omayele ngoka pethimbo lyomutumba gwo ACP-EU joint parliamentary assembly, ngoka tagu ningilwa mOvenduka.
Pahapu dhaKing omahangano goludhi ndoka miilongo yaEuropa ohaga gandja aluhe komvula omikanda dhawo dhoka tadhi ulike kutya iiyemo oya longithwa ngiini, na okwa popi kutya Namibia naye ota vulu okukala ta ningi ngaaka, opo ku gandjwe einekelo kaakwashigwana oshowo kaagandji yooshali okuza pondje yenenevi.
Ompumbwe yiiyemo oyili omukundu gwa taalela omahangano gooNGO, ihe omikanda dhawo gopaiyemo ihadhi holola nokundjandjukununa nawa kutya iiyemo oya longithwa ngiini, naashoka oshimwe shomiinima tayi teya omukumo aagandji yooshali, unene yaEuropa.
Shoka otashi hololwa sho aagandji yooshali ya hulitha po okugandja omakwatho kehangano Lironga Eparu mo-2011, konima sho omukomeho gwehangano ndyoka Emma Tuahepa, a monika ondjo melongitho pambambo lyiimaliwa.
Ehangano olya thigwa pomutenya ihali mono we omakwatho okuza komahangano ngaashi UNAids and HIVOS, PharmAccess oshowo Africa Groups of Sweden omolwa omalongitho giiyemo mbyoka minima hayo ya nuninwa iiyemo nonando iimaliwa mbyoka oya nuninwa okugandja omauwanawa kaantu mboka taya lumbu nombuto yoHIV and Aids moNamibia. Okuza mpoka okwa holoka oolopota dhomahangano ngoka taga longitha nayi iiyemo.
Nonando ongaaka Tjaronda a okwa popi kutya itaku vulu okutotwa olutu ndoka talu ka kala talu kondolola elongitho lyiiyemo momahangano ngoka, nonando omahangano ogendji shili ogeli ga pumbwa iiyemo.
“Omahangano ngaka ihaga kwatelwa komeho kaayengeli. Opena poompito dhimwe shil iimaliwa tayi kana, olutu luli ngaaka kalu li pauyuuki,”Tjaronda ta ti.
Rachel Coomer, ngoka ha longo onga omukomeho gwopublic outreach moLegal Assistance Centre (LAC), okwa popi kutya okugandja oolopota kaagandji yooshali ya thika pomulongo otashi kala oshilonga oshinene.
“Tse ko (LAC) ohatu ningi omayalulo getu gokomvula, ihe omukundu gumwe twa taalela omayambulepo giilonga niiyemo.”
Okwa popi kutya omahangano ngoka inaga yama kepangelo oga taalela omudhingoloko gwiilonga gwa yooloka sho aaniilonga yamwe po momahangano ngoka haya longo momukalo gokwiiyamba.
“Ipula nee kutya owuna aagandji yooshali ya thika pomulongo ihe ayehe oya pumbwa oolopota.”
Onkalo yopapolitika nayo otayi dhana onkandangala megandjo lyooshali komahangano ga yooloka. Pahapu dhaKing okwa pumbwa okulundulula euveko lyepangelo kutya omahangano ngoka ogeli omutondi.
JEMIMA BEUKES

Category: 
Share This: 

Ovenduka natango kayi na omunambelewa omukuluntu

$
0
0

Oshilando shaVenduka natango oshi li tashi kongo omunambelewa omukuluntu, ehala ndyoka lya kala omwaka okutameka muDesemba gwo-2014, sha landula sho okondalaka yomunambelewa nale moshilando shoka, Niilo Taapopi ya thiki pehulilo.

MuMaalitsa, oshikundanekifo shika osha lopota kutya kutya oshilando otashi kongo ekwatho okuza komahangano gokukonga aaniilonga pehala lyaagandji yiilonga, konima sho opoosa ndjoka ya tseyitha iikando ya thika pu ine ihe inayi mona omuntu.
Fillemon Hambuda oye ta longo pehala lyomunambelewa ngoka.

Omunashipundi gwokomitiye ndjoka yi na oshinakugwanithwa shokukuta miilonga omunambelewa ngoka, Sven Thieme okwa popi kutya olukongo ndoka onkene talu tsikile .
“Otatu kwashilipaleke kutya otwa landula omilandu adhihe omanga inaku ulika omuntu,” Thieme ta ti.
MuMaalitsa, Thieme okwa li a popi kutya poosa ndjoka oya tseyithwa nale iikando ya thika pu ine na itaya vulu we okuyi tseyitha nokuninga oshinima sha faathana.
Pethimbo ndyoka okwa popi kutya oya li ya hala okukala andola ya kuta miilonga omunambelewa ngoka okuya muMei.
MuMaalitsa ominista yEyambulepo lyOondoolopa nIitopolwa yokOmikunda, Sophia Shaningwa okwa koleke kutya okwa gandja elombwelo kelelo lyoshilando opo li tseyithulile ompito ndjoka yiilonga nenge li konge omuntu ngoka li wete kutya ota vulu okukutha po oshinakugwanithwa shoka.
GORDON JOSEPH

Category: 
Share This: 
Viewing all 448 articles
Browse latest View live