Quantcast
Channel: Namibian Sun - Moshiwambo
Viewing all 448 articles
Browse latest View live

Uutile womukithi gwoYellow Fever moNamibia

$
0
0

Okwa holoka uutile omolwa omukithi gwoYellow Fever sho oshipotha shomukithi ngoka sha lopota omasiku ga piti mOshipangelo shaEngela mOhangwena.
Omuyakulwa ngoka edhina lye inali tumbulwa okwa taambelwa moshipangelo shoka sho a monika omadhidhiliko gomukithi ngoka na okwa tuminwa moshipangelo shaShakati.
Shoka osha kolekwa kOmupopiliko gUuministeli gUundjolowele, Ester Paulus, ihe okwa ekelehi omapopyo kutya okwa tukuka omukithi ngoka mOshitopolwa shaHangwena.
“Kape na etukuko lyomukithi ngoka mOhangwena. Omwa lopotwa oshipotha shimwe ihe omuntu ngoka okwa li a yi molweendo moAngola,”Paulus ta ti.
Okwa popi kutya okwa ningwa omakonaakono niizemo yomakonaakono okwa tegelelwa yi ze koSouth Afrika kuyele omwedhi twa taalela.
Onkundana ndjioka oya holoka konima owala sho Namibia a pewa ekunkililo omolwa omukithi ngoka gwa tukuka na otagu tsikile nokufaalela omwenyo dhaakwashigwana moAngola, na okuniwe uutile kutya otashi vulika gu taandele miilongo yopuushiinda naAngola.
Pethimbo a ningwa naye oonkundathana koNamibian Sun kuyele Ominista Bernard Haufiku okwa li a popi kutya Namibia ota longo kehe shoka ta vulu opo a kwashilipaleke kutya omukithi ngoka inagu tukuka moshilongo. Okwa popi kutya aakwashigwana ayehe taya talelepo Angola otaya ka tuntilwa poongamba. ONaminbia Sun oya nongele kutya, Haufiku okwa gandja olopota kaaniilonga pamwe naye mOmutumba gwoPashigwana.
Oshiwike shika ehangano lyUundjolowele mUuyuni olya gandja ekunkililo opo aantu ayehe mboka taya yi koAngola ya tuntilwe nokwiigwamena komukithi ngoka.
Olya lopota kutya aantu 258 oya hulitha komukithi ngoka omanga iipotha ya thika po- 1 975 ya lopotwa okutameka omwedhi Desemba.
Etukuko lyomukithi ngoka moAngola olya taandele miilongo yopuushinda ngaashi Democratic Republic of Congo DRC moChina omwa lopotwa iipotha 11 mbyoka ya taandelithwa kaantu mboka ya li ya yi koAngola. Omadhidhiliko gomukithi ngoka ongaashi, omutse goshipyatagula, oshivu, okwaahena oonkondo nonkungo.
Aantu mboka ya kwatwa komukithi ihe inaya pangwa mbala ohaya hulitha muule wiiwike iyali.

PLACIDO HILUKILWA

Category: 
Share This: 

paternity

$
0
0

Minista Albert Kawana okwa kunkilile kutya aalumentu yamwe otaya kalongitha efudho lyokupulumutha paku ninga uunona owundji nokuya momafudho gokunwa iikolitha pehala lyokuyambidhidha aakiintu yawo.
Sho a gandja omaiyuvo ge pethimbo lyoompata kombinga yoSouthern African Development Community (SADC) Protocol on Employment and Labour moNational Assembly, Kawana okwa popi kutya epangelo otali ka kondolola omafudho ngoka naalumentu otaya ka ningilwa omakonaakono okupitila maanambelewa yezulonkalo.
Omusindalandu ngoka gwoSADC ogwa popi kutya omafudho ngoka naga pitikwe opo ku kwashilipalekwe kutya esiloshisho lyuunona olya topolwa pokati kaavali ayehe.
“Pehala lyokusila oshisho uunona otaya ka kala moondunda dhomanwino nokuninga uunona owundji. Uuministeli wUuthikepamwe nawu tule miilonga oshikondo shoka tashi ka kala noshinakugwanithwa sho kulonga aalumentu okulundulula ominambo dhuunona nokuwapaleka omakende guunona,” Kawana ta ti.
“Oto adha woo aalumentu ye na uunona naakiintu ya yooloka yatatu nenge ya ne poshikando, oto ipula nee kutya okombinga yini haya gandja ethimbo lyawo.”
Omusindalandu ngoka ogwa utha woo opo iifuta womafudho ngoka yi futwe pwaahena ondjoolola kutya omugandji gwiiilonga oku na aaniilonga yethike peni.
Nonando okwa hololwa kutya onkalo ndjoka otayi ka e ta omaupyakadhi gopaiyemo, Kawana okwa popi kutya ethimbo olya thikana opo aalumentu ya dhane onkandangala moonkalamwenyo dhaanona yawo.
Kawana okwa popi kutya otaka tula poshitaafula ontotwaveta ndjoka tayi kwashilipaleke kutya omagwedhelepo gokulundulula oonkalamwenyo dhaanona oga tulwa miilonga.
“Itaya vulu owala okutinda ngaaka omolwa omaupyakadhi gopaiyemo. Aanona oyeli onakuyiwa yetu nuuna twa kwashilipaleke kutya onkalonawa yaanona yetu oya kalekwa pamuthika nena otatu ka kala noshigwana sha kotoka na oshi na ombili.”
Omusindalandu ngoka otagu pula woo egwedhelo lyegameno pandjele yopaInternational Labour Organisation (ILO) ndjoka ya talulula ompango yoMaternity Protection Convention of 2000.
Ontopolwa 183 mompango ndjoka otayi utha efudho lyiiwike 14 kaakiintu mboka taya pulumutha. Aakiintu mboka otaya futwa iiyemo yawo mbyoka tayi pitika esiloshisho lyuunona wawo.
Ompango ndjoka otayi utha woo opo aakiintu mboka kaya longe iilonga iidhigu mbyoka tayi vulu okutula moshiponga uundjolowele wawo nowuunona wawo, na otayi gandja egameno okuza komatongolo kwiikwatelela konkalo moka yeli.
Omulandu ngoka ogwa indika woo aagandji yiilonga ya kuthe oonkondo ookondalaka dhiilonga dhaakiintu nomatompelo kutya oye li momategelelo nenge momafudho gokupulumutha kakele ngele ope na uupyakadhi metegelelo lyomukiintu, nenge pevalo nenge pepulumutho lyokanona.
Aakiintu mboka taya shuna kiilonga konima yomafudho gawo naya shune poompito dhiilonga dhoka ya kala pudho nondjambi ya faathana. Aakiintu otaya uthwa woo ya kale nomafudho po gomesiku nenge okulonga oowili ooshona opo ya vule oku ka yamutha aanona yawo.
JEMIMA BEUKES

Category: 
Share This: 

Esiku lyaCassinga lya dhimbulukiwa

$
0
0

Omupresidende Hage Geingob okwa gandja esimaneko koonakuninga iihakanwa yoshiponokela shaCassinga ta ti, edhimbuluko lyoshiponokela shoka otali ulike kehe esiku uuwehame mboka oshilongo sha piti muwo mekondjelo lyemanguluko lyoshilongo.

Oshiponokela shoka sha ningwa momasiku ga4 gaMei mo-1978, osha dhipaga AaNamibia oyendji nokweehameka oyendji sho aakwaita yaSouth Afrika ya ponokele okamba yaSwapo moCassinga mUumbugantu wAngola.

“Pethimbo mpoka ta tu dhimbuluka esiku ndika, natu dhimbulukeni, oomeme, ootate, aanona yetu aakiintu naalumentu mboka ombinzi yawo ya kungulukile emanguluko lyoshilongo shetu. Ndika esiku opo tu dhimbuluke olweendo olululu ndoka twa ende opo tu mone emanguluko lyoshilongo shetu,” Geingob ta ti ngaaka momukanda gwe.

Omupresidende okwa pula opo AaNamibia ya tsikile nokusimaneka omapendafule ngoka ga kalala nale, omolwa uukumwe metungo lyoshilongo.

Geingob okwa pandula woo AaCuba nAangola mboka ya gandja ekwatho kuNamibia pethimbo lyekondjelomanguluko lyoshilongo.

“Otatu pandula Cuba sho e tu pe omayambidhidho nomakwatho twe ga pumbwa sho ya utha po aanona oyendji mboka ya hupu moshiponokela shaCassinga, na oya ka pewa elongo koCuba nokuya pa ompito opo ya hupe miita iilulu nokutsikila elongo lyawo.Otatu pandula woo Angola sho a pitika opo AaNamibia ya ye muupongekwa nokuya ontuku yomilandu dhokatongotongo. Omwa kala pamwe natse na omwe tu yambidhidha nokutupa ehala lyokukala. ”

OMUTOOLINKUNDANA GWOMENI

Category: 
Share This: 

Ompumbwe yomeya ya gumu iilonga yaCoca-Cola

$
0
0

Ehangano lyoCoca-Cola Namibian Bottling Company (CCNBC) olya kaleke omisindalandu dhiilonga yalyo dha thika pumbali, moka mwa kwatelwa iilonga yewapaleko lyomakende nomonena iilonga mbyoka otayi ka longwa pondje yoshilongo naashoka otashi vulika shi ka gume aalandi.

MEtitano lya piti, ehangano ndyoka olya ningi etseyitho lyehulithepo lyiilonga mbyoka omolwa ekunkililo lyompumbwe yomeya ndyoka lya pewa aalongithi yomeya unene moshilandopangelo, nomonena uundoha wehangano ndyoka otawu kala tawu zi koSouth Afrika ihe oondando itadhi ka londa manga.

Nonando ongaaka, Coca-Cola okwa gandja ekunkililo kutya oondando otashi vuluka dhi ka lunduluke monakuyiwa omolwa iilonga okuzilila pondje yoshilongo neeto lyuundoha moshilongo.
Ehangano olya holola kutya otali kongo omikalo dhilwe dhokumona omeya, kwiikwatelelwa ketseyitho ndyoka lya ningwa kehangano ndyoka.
Omukomeho gwehangano ndyoka, Frik Oosthuizen okwa popi kutya ekwatonawa noopresenda 30 dhoka tadhi pulwa kelelo lyoshilando shaVenduka odho hadhi longithwa miilonga mbyoka ya kalekwa.
Iilonga mbyoka ya kalekwa ongaashi okukosha omakende ngoka ga longa nale oshowo uundooha awuhe.

Patseyitho ndyoka lya ningwa eshunitho lyomakende otali ka kala owala mOnooli yoshilongo mOshakati.
Coca-Cola olimwe lyomomahangano ngoka haga longitha oopresenda dhomeya dhili pombanda pamwe nomahangano gamwe moshilandopangelo na oga taalela uupyakadhi omolwa ekunkililo ndyoka lya gandjwa kelelo lyoshilando. Ehangano inali monika opo li gandje omauyelele wa gwedhwapo nonando oshifokundaneki shika osha ningi oonkambadhala.

JANA-MARI SMITH

Category: 
Share This: 

Aayikuthili yevi otaya longithwa - Shaningwa

$
0
0

Minista Sophia Shaningwa okwa popi kutya, natango okwa tegelela opo a hokololelwe kombinga yiikolokosha mbyoka ya holoka mondoolopa yaRehoboth, Omaandaha ga piti, sho aakwashigwana ya pula opo yapewe evi ngaashi tashi uthwa mOndungethaneko yOmupresidende ndjoka tayi ithanwa Harambee Prosperity Plan (HPP).
Aakwashigwana yomoRehoboth mboka taya kwatelwa komeho kuAbes Kaibebe, okwa hololwa kutya otaya yambidhidhwa kehwahwameko lyoAffirmative Repositioning (AR).
Okwa holoka iikolokosha sho opolisi ya yi molugodhi noonakwiikuthila evi.
Shaningwa okwa ningile omapulaapulo eulumo nokupula evi meendelelo, ta popi kutya oHPP kayi na noomwedhi mbali.
Minista okwa kunkilile mboka ya hala okwiikuthila evi kutya:”Ihatu kondjitha iinima moNamibia…lombwela aantu yoye kutya iinima oyi na omilandu na itatu ka idhidhimikila aayikuthili yevi. Otatu longo nuudhiginini.”
Pahapu dhaShaningwa, omatilitho ngoka taga ningwa ngashiingeyi kombinga yevi otaga ningwa kwamboka ye na iiholekwa.
“Omolwashike opo taya tameke? Naye tu lombwele owala kutya oya hala shike, inaya holama konima yoshikumungu shevi. Ngele oye na shimwe shoka ya hala naye shi holole owala,” Shaningwa ta
ti.
Pahapu dhaKaibeb, okwa gongela omaindilo gevi ga thika po-1 500 ngoka taga ka pewa elelo lyondoolopa yaRehoboth.
Kwiikwatelelwa komukalelipo gwoAR moRehoboth, Andre von Broen, okwa popi kutya oya hala epangelo opo li tameke nokugandja ooplota kohi yoHPP.
“Otatu ka gandja omaindilo ga thika po-300 kelelo lyondoolopa. Otatu ka pula minista opo a gandje elombwelo kelelo lyondoolopa opo ku tamekithwe negandjo lyooplota dhoka,” Von Broen ta ti.
“Itatu ka popya kombinga yiikolokosha ihe otatu ka kambadhala okupopya kombinga yetsokumwe lyOmupresidende noAR.”
Oprogramma yokuwapaleka ooplota dhevi ngaashi sha tsuwa kumwe kuGeingob noAR muJuli gwomvula ya piti, oyi li oshilalakanenwa shotango mondungathaneko yoHarambee.
Ope na woo etsokumwe kombinga ye gandjo lyooplota okuza komalelo goondoolopa, etsokumwe ndyoka kwa tegelelwa li ka gandje omuyalu omunene gwooplota.

JEMIMA BEUKES

Category: 
Share This: 

Geingob a patulula omauliko giipindi mOndangwa

$
0
0

Omupresidende Hage geingob okwa popi kutya ongushu yiipindi neyambulepo lyiipindi kashi shi owala okutunga omahala omanene goongeshefa niinima yilwe ihe okutotapo oompito dhiilonga noompito dhilwe mokati koshigwana.
Geingob okwa popi ngaaka pethimbo a patulula pambelewa omauliko giipindi mOndoolopa yaNdangwa oshiwike sha piti.
Sho a popi pOndangwa Trade and Industrial Exhibition (OTIE) mEtiyali lyoshiwike sha piti, omutse gwoshilongo ogwa popi kutya etungo lyomahala goongesehfa gogushu hasho tashi ulike ongushu yiipindi ihe ongushu ndjoka otayi hololwa komauwanawa ngoka taga etwapo.
“Otatu popi kombinga yiilonga, uunongo, iiyemo noompito dhopaliko kwaamboka ya kala uule woomvula odhindji itaya mono uuwanawa weliko lyoshilongo.”
Geingob okwa pandula ondoolopa yaNdangwa sho ye shi pondola okuninga omauliko omatihamano giipindi mondoolopa ndjoka.

Geingob okwa popi kutya epangelo olya katuka oonkatu opo li kwashilipalekwe kutya okwa gandjwa omudhingoloko omuwanawa gokuningila ongeshefa moshilongo na okwa gwedhapo kutya eningo lyiipindi mbyoka kashi shi owala oshinakugwanithwa shepangelo nenge omalelo goondolopa ihe nashi kale oshinakugwanithwa shaayehe.

“Epondolo kali shi owala etestamendi lyepangelo kutya otali tsikile nomilandu dhokokitho lyeliko lyosilongo okupitila moongeshefa nomayambulepo giikwaniipangitho ihe oshili woo etestamendi kaalumentu naakiintu mboka taya longo nuudhiginini moshitopolwa shika, muule woomvula dha piti oya ulike ohokwe yawo neitulemo lyokulonga nuudhiginini mekokitho lyeliko.”
Omunashipundi gwoNamibia Chamber of Commerce and Industry (NCCI) moshitayi shomOnooli, Thomas Iindji, okwa popi kutya ekwatathano ewanawa pokati kaanangeshefa nomalelo goondolopa olya simana noonkondo keliko lyoshilongo.
Iindji okwa longitha woo ompito ndjoka okupopya kombinga yomikundu dhoka dha taalela aanangeshefa aashona naamboka yopokati.
Okwa tothamo ompumbwe yuunongo wopangeshefa, okwaaha itulamo, uupyakadhi wokwaaha mona omikuli nomakwatho gopashimaliwa nompumbwe yongeshefa ompe oyo yimwe yomomaupyakadhi ga taalela aanangeshefa mboka.
Omunambelewa gwomauyelele goshigwana mondoolopa yaNdangwa, Petrina Shitalangaho okwa pula aakwashigwana ya yambidhidhe omauliko ngoka.
KENYA KAMBOWE

Category: 
Share This: 

Olukongo lwomunambelewa omukuluntu gwelelo lyaVenduka

$
0
0

Elelo lyaVenduka otali manithwa euliko lyehangano ndyoka tali ka kwathela mokukonga omunambelewa omukuluntu gwelelo ndyoka, konima sho etseyitho lyolukongo lwomunambelewa ngoka lya ningwa iikando ine na olya ndopa okupingena po Niilo Taapopi ngoka okondalaka ye ya pu ongushu muDesemba gwo-2014.

Fillemon Hambuda oye ta longo ngashiingeye pehala lyomunambelewa omukuluntu gwOshilando shaVenduka.
Omunashipundi gwokomitiye yokukuta miilonga omunambelewa nomukuluntu mOvenduka,
Sven Thieme okwa popi kutya oye li pokumanitha euliko lyehangano ndyoka tali ke ya kwathela mokuulika omunambelewa ngoka.

Sho a pulwa ngele ompito ndjoka naatango otayi ka tseyithwa, okwa yamukula kutya ompito ndjoka oya tseyithwa nale iikando ya thika pu ine onkene inashi pumbiwa opo yi tseyithwe we.

Okwa popi kutya oyali taya thaneke andola opo ku manithwe euliko lyomunambelewa ngoka okuya pehulilo lyaMei, ihe omolwa omafudho ogendji momweedhi nguka shoka itashi ka vulika we.
Sho a ningilwa omapulaapulo, Ominista yEyambulepo lyOondoolopa nUushayi, Sophia Shaningwa okwa popi kutya okwa gandja elombwelo kelelo lyoshilando opo li tseyithulule ompito ndjoka yiilonga nenge li konge ehangano lyokugandja omakwatho gokukuta miilonga aaniilonga opo ku kwashilipalekwe kutya okwa kongwa omuntu ngoka ta wapalele ehala ndyoka.

“Aluhe ohaya lombwele ndje shoka taya ningi ihe onde ya pe omayele opo ya tseyithulule iilonga mbyoka nenge ya konge ekwatho okuza komahangano gokukonga aaniilonga.”
Sho a pulwa kutya okuuvite ngiini sho ehala ndyoka lya kala kaali na omuntu uule wethimbo ele monena, Shaningwa okwa yamukula kutya omaiyuvo ge kage na oshilonga, sha simana okumona omuntu gwomondjila ngoka ta vulu okupewa oshinakugwanithwa shoka.

Kansela gwelelo lyoshilando, Joseph Kauandenge, okwa holola omaiyuvo ge kutya kasha li mondjila sho oshilando kashi na omunambelewa omukuluntu uule wethimbo alihe ndyoka molwaashoka otashi shunitha iilonga monima.

MuMaalitsa okomitiye yowina yelelo lyoshilando oya ningi omutumba opo ku ningwe etokolo omolwa ehala ndyoka lya kala omwaka uule wethimbo ele monena.

Shoka osha landula elombwelo ndyoka lya gandjwa kuShaningwa.
Pethimbo lyomutumba ngoka, ookansela yoshilando oya pewa omikanda dhina uuyelele wolukongo lyomunambelewa ngoka.

“Omikanda dhoka odhi li dha simana noonkondo molwaashoka odhi na omauyelele gopaumwene gaantu onkene kadha li dha pitikwa opo dhi ye komagumbo,” onzo yimwe ya li ya popi pethimbo ndyoka.
Shoka aniwa osha li sha uvitha nayi Kauandenge ngoka a li iitekamo momutumba ngoka.
“Ondi wete kasha li mondjila sho aantu mboka ya kala nomikanda dhoka uule woomvula mbali na oya ndopa oku ulika omunambelewa omukuluntu, taye tu pe owili yimwe opo tu teleshe oombapila dhoka odhindji,” Kauandenge a li a popi momukanda gwiikundaneki.

“Ombaapila ndjoka oyi na omapandja ga thika po-90 na oya tameka netseyitho lyompito ndjoka yiilonga, omapulaapulo oshowo omagwedhelepo. Otwa li twa pewa owili yimwe opo tu leshe ombaapila ndjoka nokugandja omagwedhelepo getu.”

Okwa gwedha po kutya shoka she mu uvitha nayi osho inaya vula okuya nombaapila ndjoka komagumbo.
“Oshiputudhilo shili ngiini shoka inashi inekela ookansela yasho nomauyelele ga holekwa?”

GORDON JOSEPH

Category: 
Share This: 

Omukundu gwoombuku mewalanda lyaanona moKatutura

$
0
0

Omukundu gwoombuku tadhi adhika mewalanda lyaanona moshipangelo shaKatutura, ogweetitha uutile mokati kaavali kutya otashi vulika dhi taandelithe omikithi nenge nookuli dhi etithe omaso.
Onkalo ndjoka oya etitha opo aavali kaya vule we okwiiyoga uusiku na oya tila omolwa oomwenyo dhuunona wawo dhoka shi li moshiponga.
Ngoka ta longo pehala lyomukuluntu gwoshipangelo shoka, Dr Mwadina Shiweda okwa popi kutya elelo oli na ontseyo kombinga yomukundu ngoka na otaya kandula po uupyakadhi mboka.
Oshifokundnaeki shika osha talele po omukunda gwaanona moshipangelo shoka.
Aakiintu mboka ya kaalela uunona wawo oya popi kutya ihaya kotha uusiku omolwa uutile kutya oombuku otashi vulika dhiye puunona wawo mboka tawu ehama nokulya uunona.
Ongundu yaakiintu oya monika ya lala puutalashe moondunda dhuunona.
“Tse yamwe otwa kalamo moshipangelo muka okutameka Januari na oye tu pe omatalashe opo tu lale mpaka. Otaku talala naanona yamwe otaya kwatwa komashikisha ihe katu na shoka tatu vulu okuninga,” omukiintu gumwe a popi.
Okwa popi kutya kape na omalapi gokusikila pomakende na oya popi kutya uuna taya ihula nenge taya zaleke aanona yawo otaye shi ningi miipathi yaantu ayehe.
Omukiintu gumwe oka popi kutya: “Aanona yetu otaya ehama nale noombuku ohadhi taandelitha omikithi onkene ihatu kotha opo tu kwashilipaleke kutya oombuku inadhi hedha popepi natse. Otwa tila ihe katu na nkene molwaashoka aaanona otaya ehama na otwa pumbwa okukala mpaka.”
Aakiintu mboka oya popi kutya ihaya vulu okwiiyoga uusiku molwaashoka oombuku ohadhi ende dha manguluka uusiku.
Sho a pulwa kombinga yompumbwe yoombete moshipangelo, Shiweda okwa pula oshikundaneki opo shi mu tumine omapulo paemail.
GORDON JOSEPH

Category: 
Share This: 

Okanona ka fike po egumbo

$
0
0

Sho iikundnaeki ya thiki pegumbo lyoondunda ntano mOshakati West polwaamba nokapale kEmanguluko, oya kundwa konkalo ya nayipala sho aakwanezimo mboka monena taya lala mootenda.
Pahokololo lyomunamimvo 49, Saara Iipoto Walende, ngoka a popi kutya okwa kala megumbo moka okutameka mo-1983, okwa popi kutya oshiningwanima shoka oshe mu halutha ihe nando ongaaka okwa pandula sho moshiponga shoka inamu monena omuntu oshiponga oshowo aakwashigwana mboka ye ya yambidhidha meendelelo.
Walende okwa hokolola kutya omulilo ngoka ogwa tukuka lyopotundi 20:00 omanga ofamili ya li moseti taya tala otivii.
Egumbo olya yaka omulilo ngoka gwa zilile kombinga yondunda yaamati.
“Otwali owala tatu tala otiivi omanga iikulya tayi longekidhwa sho twa mono egumbo lyuudha olwithi. Inatu lya we uulalelo esiku ndyoka,”Walende ta ti.
Walende okwa popi kutya aashiinda naakwashigwana yalwe oye ya opo ya teye po ekende lyoseti opo aanegumbo ya pitile molwaashoka kaya li taya vulu okulongitha omweelo omunene gwegumbo omolwa omulilo.
“Ngaashi mu wete iinima mbyoka ya tatuka (ta ulike iipundi niinima yilwe) oya umbwa mo moseti opo kayi pye po.
Onda pandula unene keyambidhidho ndyoka twa pewa kaaakwashigwana.”
Okwa popi kutya ondunda yaamati oya hanagulwapo ayihe, nomunamivo 22 Seblon Theofelus okwa kanitha iinima ye ayihe.
“Ongaashi mu wete, mbyoka oyo owala iikutu e na,” Walende ta ti.
Sho ya pulwa kutya omolwashike taya fekele kutya okanona oko ka e titha omulilo, okwa yamukula kutya okapalwa okiitsuwa mondunda konima yomulilo naangoka ta vulu okudhana nokapalwa okanona owala.
Ofamili otayi pula omayambidhidho okuza koshigwana.
KENYA KAMBOWE

Category: 
Share This: 

Okamati ka si ombanda konima sho ka tandwa kokwaako

$
0
0

Omukiintu okwa thigwa momalimbililo na okwa pumbwa omayamukulo, konima sho kokamonamati ka si ombanda na itaka vulu okupopya sha landula etando ndyoka ka ningilwa mOshipangelo shaKatutura, omolwa okaako ka
teka.
Kamalata Kandombua monena ota lundulula ominambo dhokanona ke koomvula 10, na ke na ontseyo ngele okanona ke otaka ka popya tuu
we.
Sho Namibian Sun ya thiki poshipangelo shaKatutura oshiwike shika osha kundwa kokanona kokamati ka azala
ominambo.
“Okwa li ta dhana nokutondoka. Oye mu kutha opo ye mu tande kokako ihe sho a galuka ita vulu we okupopya nenge iinyenge. Katu shi kutya oshike sha ningwa po,” hekulu yokamati hoka ta ti.
Antonio Mbumba omukalimo gwomoRundu, okwa li a teka okwaako kwe sho a gu komuti muJanuari. Okwa lundulululwa moshipangelo shaKatutura moka a pangwa.
“Okutameka momasiku 25 inatu uva ta popi. Ita inyenge na otatu lundulula ominambo dhe.”
Okanona itaka vulu okulya na otaka pewa iikulya okupitila mokanino.
Sho a hokololele oNamibian Sun, hekulu Phelep Nelitu, okwa popi kuty momasiku 25 gaJanuari, Antonio okwa li okamati ke na uundjolowele na okwa ende ye mwene sigo omondunda
yokutandelwa.
Konima yomasiku gaali sho a tandwa, okwa popi kutya okamati hoka oka lundululilwa moshipangelo shaWindhoek central hoka ka taambelwa kointensive care
unit.
Okwa popi kutya omundokotola okwe ya lombwele kutya omutima gwokanona ogwa stopa okudhenga uule woominute 7 omanga kali koshitandelo naashoka otashi vulike sheetitha uupyakadhi wopauluwi.
Nelitu okwa popi kutya okwa haluka na okwa hala okuuva kutya oshike sha holoka po moshitandelo.
“Omundohotola okwa lombwelendje kutya yina yokanona okwa shaina oombapila dhoku pitika etando onkene itandi vulu okupula iinima yi li ngaaka. Okwa li e na uundjolowele na okwa li ta ende kuyemwene omanga ina tandwa. Kali e shi shi ngele okanona ke otaka ka za moshitandelo keli ngaaka. Otashi vulika ngiini omuntu wa ka tandwa wu na okaako ka teka ihe oto zi moshitandelo wu na uupyakadhi wopauluwi. Otwa lombwelwa owala kutya omutima ogwa stopa okudhenga na oye shi pondola okumu galulila momwenyo ihe katu shi kutya oshike sha etitha onkalo ndjoka,” Nelitu ta ti.
Gumwe gwomaakiintu mboka ya kalela uunona wawo mewalanda lyaanona okwa popi a limbililwa na oku na uutile.
“Otashi vulika ngiini omuntu wu na owala okaako ka teka ihe oto galuka koshitandelo ito popi nokwiinyenga, ngashiingeyi oto zala ominambo. Otashi tilitha na otwa tila ngashiingeyi kutya oshike tashi holoka kuunona we. Aantu mboka ihaya popi iinima yili ngaaka.” Omukiintu ngoka a
popi.
ONamibian Sun oya yi mekwatathano naangoka ta longo pehala lyomulukuntu gwoshipangelo shaKatutura Dr Mwadina Shiweda, ngoka a popi kutya itaya vulu okupopya onkalo yuunamiti yomuyakulwa
niikundaneki.
GORDON JOSEPH

Category: 
Share This: 

Gumwe a hulithile moshiponga mondjila yaNdangwa nOngwediva

$
0
0

Oshiponga shoka osha faalele omwenyo gwomunamimvo 33, Juuri Nailenge omanga aafalela yalwe yatatu yeehamekwa.
Komanda gwOpolisi yaShana, Rauha Amwele okwa lombwele oNamibia Sun kutya Nailenge okwa li ta hingi ohauto yoToyota, okatuukala hoka kiidhenge mumwe nohauto yoToyota ombaki yUuministeli wUundjolowele nonkalo yOshitopolwa shaZambezi.
Oshiponga shoka osha holoka lwopotundi onti-19:30.
Aakwanezimo yaNailenge oya tseyithilwa eso
lye.
Amwele okwa popi kutya oshiponga shoka osha holoka sho Nailenge, pamwe naafaalelwa yatatu mehauto lye, a li mondjila okuza moNdangwa , sho a henuka eipumo mumwe omutse nomutse noshiyenditho shimwe shoka sha sineya ohauto yoToyota ndjoka yali tayi zi kombinga yaNgwediva.
Okwa popi kutya mohauto yoCorolla omwa li aafalelwa yatatu mboka gumwe eehamekwa unene omanga yakwawo yaali yeehamekwa kashona.
Aafaalelwa oya falwa moshipangelo shaShakati moka taya mono epango, omanga omuhingi gwehauto lyombaki ina mona oshiponga.
Komanda okwa gwedhapo kutya, ohauto yimwe natango yotuukala yoCorrola, oyi ipumu miihauto mbyoka ya ningi oshiponga na kape na ngoka eehamekwa.
Amwele okwa kunkilile aahingi ya kale aluhe ya angala uuna taya longitha oondjila yo taya iyutha koompango dhomoondjila ethimbo kehe.
KENYA KAMBOWE

Category: 
Share This: 

Nujoma a gwanitha omimvo 87

$
0
0

Mokati kaamboka taya kala poshituthi mpoka omwa kwatelwa Omupresidende Hage Geingob pamwe nomunyekadhi gwoshilongo, Monika Geingos oshowo omulandulwa gwa Geingob, Hifikepunye Pohambaa mwa kwatelwa aanangeshefa naanapolotika yalwe.

Nujoma ota gwanithwa omimvo 87 noshituthi shevalo lye otashi ningwa mehuliloshiwike twa taalela , pofaalama ye mOtavi mOshitopolwa shaTjozondjupa.
Aayenda ya thika pe-1 000 oya hiwa na otaya ka kala poshituthi shoka tashi kalako ngula.

Omunangeshefa Lazarus Jacobs, ngoka e li oshilyo shokomitiye ndjoka tayi longekidha, okwa lombwele oNamibian Sun kutya, aantu oyendji okwa tegelelwa ya ka kale poshituthi shoka.
Komusholondondo gwaaleli mboka taya kala poshituthi shoka okwa gwedhwa oominista dhiikondo ya yooloka, aakondjelimanguluko, aanangeshefa oshowo iilyo yoSwapo.
Nujoma kuyemwene okwa hiya woo Elijah Ngurare, George Kambala, Dimbulukeni Nauyoma naJob Amupanda, mboka omasiku ga piti ya shunwa mongundu tayi pangele sha landula etokolo lyompangu ndyoka lya ningwa, konima sho ya li ya tidhwa mongundu omolwa ekuthombinga lyawo netotepo lyEhwahwameko tali ithanwa Affirmative Repositioning.
Okutameka mo-2012, esiku lyevalo lyaNujoma olya kala nokudhimbulukiwa kohi yesiku tali ithanwa , 12 May Movement , ndyoka li li oshiyetwapo shoSwapo Party Youth League (SPYL).
Kakele nuumvo esiku ndika otali unganekwa koSam Nujoma Foundation melongelo kumwe naanangeshefa.
Jacobs okwa popi kutya esiku ndyoka otali tetekelwa kohungi yomahokololo gondjokonona ndjoka tayi kalako nena omanga oshituthi tashi ningwa ngula.

Oshituthi shoka otashi dhimbulukiwa kohi yotema tayi ti: ‘a day of rededication to service’, mirroring a similar theme, ‘a day of service’, Jacobs okwa yelitha kutya otema ndjoka otayi ndjandjukununa nokusimaneka oshilonga oshinene shoka sha longwa kuNujoma.
Oshituthi shoka otashi ka kala woo ompito ombwaanawa opo aayenda ya gandje omagano nomayambidhidha opo ku vule okumanithwa oskola yopevi tayi ithanwa Etunda Primary School, oshowo okaklinika, oshowo okugandja omakwatho gokwiilonga kaailongi moshikondo shuunamiti.

Ngurare okwa popi kutya iinyangadhalwa mbyoka tayi ningwa medhimbuluko lyesiku lyevalo lyaNujoma, otayi ulike esimaneko kuye.
Okwa popi kutya nonando Nujoma okwa kala unene a mwena konima nkene a zi oshipundi, shoka otashi ningwa opo kashi talikeko onga ina simaneka nenge ina taambako aalanduli ye.
Ngurare okwa popi kutya esiku lyevalo lyaNujoma inali dhimbulukiwa owala onga osima ihe nali dhimbulukiwe mokwiilonga nokupandula shoka a longele Namibia , Aafrika oshowo uuyuni.

Omuthaneki gwomathano omuSouth Afrika, John Liebenberg ngoka a longo onga omutoolinkundana moomvula dho-1980 moNamibia nomoAngola , oshiwike shika okwa ulukile oNamibian Sun gamwe gomomathano ngoka a thanekele megumbo lyaNujoma moLuanda mo-1989.

Liebenberg okwa popi kutya okwa li ta longele oshikundaneki sho Reuters pethimbo ndyoka na okwa li a pewa ehiyo koSwapo opo a ka ninge ondokumende yetulo miilonga lyOkatokolitho kIigwana yaHangana konomola 4335.

Omuthaneki ngoka okwa hokolola kutya Nujoma okwa li ependafule pethimbo ndyoka na kali e shi ngele ote kemu mona.

Liebenberg okwa lombwele oNamibian Sun kutya pethimbo a thaneke omathano ngoka ota dhimbuluka omapopyo gaNujoma gokuyuulukwa kegumbo.

JANA-MARI SMITH

Category: 
Share This: 

Ompumbwe yaaniilonga ya pyokoka moshikondo shaatalelipo

$
0
0

Shimwe shomuunkundi wataalela Namibia moshikondo shomatalelipo, ompumbwe yomailongo ngoka taga wapalele oshikondo shoka nokugandja ontseyo kaaniilonga moshikondo.
Shoka osha hololwa momusindalandu tagu ithanwa National Sustainable Tourism Growth and Development Strategy 2016-2026 ngoka gwa popi kutya opo Namibia a kandulepo uupyakadhi mboka nena okwa pumbwa okutula po okaalita ke na sha nelongo oshowo egandjo lyomadheulo moshikondo moka.
Omusindalandu ngoka ogwa popi kutya Namibia okwa pumbwa okutula miilonga omadheulo opo kukalekwe po uunongo notseyo mokati kaaniilonga moshikondo.
Pauyelele wondokumende ndjoka, Namibia okwa pumbwa okukwashilipaleka kutya aaniilonga ye na ontseyo nuunongo oya kutwa miilonga momahangano ngaashi Namibia Tourism Board (NTB), Zambezi Water Front, Namibia Wildlife Resorts (NWR) noWindhoek Country Club.
Omagwedhelepo gamwe ganingwa ongaashi kutya oNWR moKhorixas nayi ningwe po endiki lyomadheulo gaaniilonga moshikondo na okwa ningwa natango omagwedhelepo opo ku tamekithwe nooprogramma dhopashigwana dhokuungaunga naayakulwa.
Omusindalandu otagu pula opo oshikondo shaatalelipo shi yambulwepo pamukalo gwokutula miilonga ookosa dhoshikondo miiputudhilo yopombanda moshilongo.
“Osha pumbiwa opo ku kwashilipalekwe kutya omadheulo moshikondo shoka oga thitika omwaka ngoka guli po.”
Omusindalandu natango ogwa gandja omagwedhelepo opo Namibia a nkondopeke iituthi yomauliko gomidhigululwakalo ngaashi o/Ai //gams, San Kubis no Lüderitz Cray Fish festival opo yi kalekwe pandondo yopamuthika moshilongo oshowo pondje yoshilongo.

ELLANIE SMIT

Category: 
Share This: 

Omunyekadhi a toto po ehangano lyomayambidhidho

$
0
0

Omunyekadhi gwaNamibia Monica Geingos okwa ningi oshituthi shegongelo lyiimaliwa mOlyomakaya ga piti shoka sha ningilwa moRamatex ,moka aanangeshefa ya yooloka naantu oohandimwe ya gongele oshimaliwa sha thika poomiliyona 4.4.
Iimaliwa mbyoka oya nuninwa ehangano lyomayambidhidho tali ithanwa One Economy Foundation (ONE).
Etulo miilonga ndika olya nana aantu ya thika pe-1 000.
Omupresidende Hage Geingob okwa popitha aakuthimbinga moshituthi shoka, konima sho iithanwa komeho komunyekadhi.
Omupresidende okwa pula opo aaumentu ayehe ya kalae nokuyambidhidha aakiintu yawo moondjodhi dhawo kehe dhoka ya hala okugwanitha po.
Pethimbo lyoshipopiwa she shoka oshishona, omunyekadhi okwa popi kombinga yokutotapo oompito dha yooloka onga omukalo gwokukondjitha oluhepo. Geingos okwa popi woo kombinga yuulingilingi.
“Otwa tothamo Otjomuise onga ehala lyokutulila miilonga oshiyetwapo shika. Iilonga oya pumbwa okutamekela huka, ngele otatu longele pamwe nena otwa pumbwa okuya komahala ngaka opo tu tale onkalo ndjoka tatu ka longa nayo.”
Onga oshitopolwa shoshiyetwapo shomunyekadhi, okwa li elanditho lyomathano gaali pa oauction, oshowo ohema ndjoka ya hokanitha muFebruali gwomvula ya piti.
Ethano lyotango olya landwapo koshimaliwa shooN$16 000, omanga ethano etiyali lya landithwa pokoshimaliwa shooN$50 000.
Ohema yomunyekadhi ndjoka yali ya nana aalandi oyendji oya landithwa po oshimaliwa shooN$115 000. Omahangano ngoka ga gandja omayambidhidho omwa kwatelwa ngaashi Pupkewitz Holdings ndyoka lya gandja oshimaliwa shoN$50 000.
Okupitila methigathano lyoVote For Your Town of the Year Competition, ndyoka lya ningwa kiikundaneki ngaashi Namibian Sun, Algemeine Zietung noRepublikein, iimaliwa ya thika po-N$300 000 oya gongelwa na oya gandjwa kehangano lyoNamibia Media Holdings (NMH) Group. Ehangano ndyoka lya gandja oshimaliwa oshinene ehangano lyoMediva Fisheries, ndyoka lya gandja oshimaliwa shoomiliyona 1.2.
Ehangano ndyoka lyomayambidhidho otali ka gandja omakwatho gokutotapo oompito dhopaliko moondoolopa oshowo miitopolwa yomuushayi.
Ehangano ndyoka otali ka gandja woo omayambidhidho koshiyetwapo shomupresidnde tashi ithanwa Harambee Prosperity Plan oshowo oompangela dhomupresidende dhokulwitha oluhepo. Ehangano otali ka gandja omakwatho getsomukumo kehe omwedhi ngoka taga ka kwatelwa komeho komunyekadhi yemwene, oshowo omakwatho geyambulepo lyaanona ngoka taga ka kwatelwa komeho kuTuli Mghiyooyanye, oshowo opoloyeka yokukondjitha omahepekathano gomomagumbo, ndjoka tayi kwatelwa komeho kuVeronica Theron na oya nuninwa woo okuhwahwameka uundjolowele waanona momikunda oshowo mokati kaakwashigwana mboka ya kala inaya talika monakuzia.
Omuyekadhi oye omunashipundi gwoONE, omanga Festus Mukungu, Kaunapaua Ndilula, Mavis Elias, Dawie Fourie, Marcelina !Gaoses naFredericka Eichas taya longo onga aakomeho yehangano.
KEITH VRIES

Category: 
Share This: 

Nujoma a pula uukumwe

$
0
0

Omukokoli presidende oshowo gumwe gwomaaleli nale ya simanekwa muAfrika, Sam Nujoma okwa popi kombinga yuukumwe moNamibia monkalo yuukumwe yoHarambee’
Oshituthi shevalo lye shoka sha ningilwa mofaalama ye mEtunda mOtavi, osha nuninwa oondohotola dhaNamibia 35 dhoka dha manitha lyotango eilongo dhalyo moshilongo.
Omukokoli okwa popi kombinga yoshikukuta oshowo onkalo yompumbwe yomeya, ta ti Namibia okwa pumbwa okukutha ko onkalo yelunduluko lyonkalo yombepo onga oshinima shi na oshilonga.
Nujoma okwa tothamo woo kutya, oondohotola 23 dhomoondohotola dhoka dha manitha omailongo gadho moshiputudhilo shoondohotola moUnam, odhili aakiintu na okwa pandula aailongi ayehe mboka ya longo neitulemo uule woomvula hamano.
“Ndjika oyili ondjokonona onene moNamibia, unene koshiputudhilo shaUnam,” Nujoma ta ti.
Omukokoli okwa gandja oshipopiwa she konima yiipopiwa oyindji ya ningwa kaantu ya yooloka , omaimbilo, omahokololo onga okumu tanga omolwa oshinakugwanithwa oshinene shoka adhana mondjokonona yoshilongo.
Nujoma okwa popi kutya ondjokonona oye tu longo oshilongwa kombinga yaatondi yombili nehumokomeho na okwa pula AaNamibia ayehe ya kale ya kotoka ethimbo kehe, opo kaya topolwe kumwe kopolotika.
Okwa popi kutya oonkondo dhoshilongo odha tungwa po kuukumwe .
Ohungi ndjoka ya ningwa ongulohi yEtitano oyiikolela koondjokonona dhoshiAfrika.
Ohungi ndjoka oya kaliwa kaaantu ya thika lwopo-1 500 pauyelele mboka wa gandjwa komunangeshefa, Lazarus Jacobs, ngoka e li woo oshilyo shokomitiye ndjoka ya longekidha oshituthivalo.
Ohungi ndjoka oye shi pondola okugongela iimaliwa ya thika poomiliyona 1.4, niimaliwa mbyoka oya nuninwa iilonga yeyambidhidho negandjo lyomakwatho ngoka haga gandjwa kehangano lyomukokoli, oshowo okutungitha oskola yaanona noklinika pEtunda.
Momayambidhidho moka omwa kwatelwa woo egandjo lyomakwatho kaanaskola mbyoka ya za moofamili dha hepa na oye li taya ilongele uunamiti kondje yoshilongo.
Jacobs, okwa popi kutya oshituthi shoka shuule womasiku gaali osha gongele oshimaliwa sha thika poomiliyona 4.
Epandela li na oshilimbo shegwanitho lyomimvo 87 lyaNujoma lya shayinwa kuNujoma mwene, olya landithwa po koshimaliwa shoN$190 000, komunangeshefa Vaino Nghipondoka gwoProfile Investments.
Ohorongo Cement oya gandja iikwathitho yopaunamiti koklinikayEtunda yongushu yooN$700 000.
Oshituthi shoka osha kaliwa kaanapolotika, aanenentu, aanangeshefa, ookume noofamili.
Oshituthi shoka osha kaliwa komuprima nale, Nahas Angula oshowo Theo-Ben Gurirab, oshowo omukalelipo gwaChina naCuba.
Omukokoli okwa pewa omagano ga yooloka.
Omukomeho nale gwetanga lyegameno lyaNamibia Retired Lieutenant-General Martin Shalli okwa popi kutya oshituthi shoka nashi kale aluhe nokudhimbuluka ombili, uundemokoli oshowo ompango yoshilongo netungepo lyoshigwana.
Omupresidende Hage Geingob ina vula okukala poshituthi shoka, nomunambelewa omupopileko gwomupresidende Albertus Aochamub,okwa popi kutya omupresidende okwa shangela Nujoma ombapila ta yelitha kutya omolwashike ita vulu okukala poshituthi shoka molwaashoka okwa li e na okukala poshituthi shomunyekadhi Monica Geingos shuulalelo wowina woOne Economy Foundation (ONE) mboka wa ningwa ongulohi yOlyomakaya.

JANA-MARI SMITH

Category: 
Share This: 

Omunamimvo 43 ta pangulilwa iipotha yekwatonkonga

$
0
0

Omulumentu omusiloshisho gwomuhandjo gwoskola poskola yopevi okwa taalela iipotha ye kwatonkonga ya thika po-20 omolwa ekwatonkonga lyaanona yaamati ya thika po-10.
Omulumentu ngoka okwa holoka komeho yompangulilo yamangestrata mOtjiwarongo oshiwike tuli, a ningi eindilo lyokwiifutilamo.
Epangelo olya popi mOmaandaha kutya omakonaakono otaga tsikile na ope na ompito onene opo iipotha tayi tamanekelwa omulumentu ngoka yi londe pombanda molwaashoka oonakuninga iihakanwa oyendji otaya iholola.

Etulo miipandeko lyaMervin Ngujapeu muMaalitsa nuumvo, olya e ta elilagano mokati koofamili nookume koonakuninga iihakanwa kutya otaya ka ninga ehololomadhilaadhilo uuna omutamanekwa a pewa omboloha.
Okwa shainwa omukandanyenyeto ngoka gwa shainwa na ogwa pewa oshikondo shAakiintu nEgameno lyAanona mOtjiwarongo pethimbo epwaakeno lyeindilo lyokwiifutilamo modholongo lyomulumentu ngoka lya tameke.

Omufali gwiihokolola kompangu, Johannes Kalipi okwa popi mompangulilo mOmaandaha kutya aanona mboka itaya ka lumba we nonkalamwenyo yawo yonawa, noonkalamwenyo dhawo odha lundululwa kiimbuluma mbyoka ya longelwa.

Ngujapeua, okwa holoka komeho gomupanguli, Helvi Shilemba, ta pangulilwa iipotha ya thika o-20 yekwatonkonga lyaanona yaamati mboka ya kala mesiloshisho lye momuhandjo gwoskola mOtjiwarongo uule woomvula ndatu.
Opo ku kalekwepo egameno lyaanona lyuukwatya waanona, edhina lyoskola ndjoka inali tumbulwa.
Pauyelele mboka wa gandjwa kepangelo omiyonena dhoka odha tameke nale mo-2013 nonando odha lopotwa owala petameko lyomvula.

Kalipi okwa lombwele ompangu kutya aanona mboka oya kala ya talako omulumentu ngoka onga he ihe Ngujapeua okwa teya po einekelo ndyoka.

Pahapu dhaakonaakoni, omamonitho giihuna ngoka oga kala sigo Februali shoNgujapeua a tulwa miipandeko.
Omutamanekwa okwa lopotwa woo a kondjitha aanona mboka a ningilile omiyonena opo ya tale uuvideo wopamilalo.

Okwa pataneke emangululo lyomutamanekwa nomatompelo ga yooloka kutya otashi vulika a ka ningile oonakuninga iihakanwa yalwe mboka inaya iholola natango omatilitho.
Omatompelo gamwe ongooka kutya omolwa omatilitho ngoka ga ningwa koshigwana oshi li muuwanawa wegameno lye molwaashoka otashi vulika a ka ponokwele koshigwana.
Milton Engelbrecht, a za koEngelbrecht Attorneys mOvenduka oye a kalelepo Ngujapeua.
Engelbrecht okwa lombwele ompangu kutya omuyakulwa gwe okwa tindi iipotha ayihe mbyoka ta tamanekelwa na okwa pyakudhukwa okufuta omboloha yoongushu yooN$5 000.

Okwa tsikile kutya Ngujapeua okwa pyakudhukwa okuya kOkondjatu, omukunda guli moshikandjohogololo shaKakarara hoka ku na ofamili ye sigo uuna omakonaakono ga manithwa.
Omukalelipo gwe okwa tsikile kutya omuyakulwa gwe okwa pyakudhukwa okwiiyutha koompango dhomboloha, mwa kwatelwa omalombwelo gokukiilopota kopolisi mOkandjatu.

Okwa gwedha po kutya omuyakulwa gwe ina mona omusholondondo gwaagandji yuumbangi, ta popi woo kutya kape na uumbaangi wopaunamiti mboka tawu popile iipotha mbyoka.

Shilemba okwa undulile oshipotha shoka kesiku lyotango lyaJuni, moka etokolo meindilo lye lyomboloha tali ka ningwa.

JANA-MARI SMITH

Category: 
Share This: 

Ofamili yaPohamba ya gandja ooN$658 000 ketungo lyoongulu dhoskola

$
0
0

Pohamba okwa popi kutya elongo oli li tali yambidhidha komalalakano gopashigwana onkene ofamili ye oya tokola okugandja omagano koshikondo shelongo.

“Otwa tokola okuyambidhidha elongo. Uuna tu na aanona ya mona elongo nena otaya vulu okuyambidhidha oshindji koshilongo,” Pohamba ta ti.
Oskola ndjoka oya lukilwa yina yaPohamba, nakusa Kaupumhote Nghituwamhata ihe omupresidende okwa popi kutya egandjo lyomagano ndyoka inali hwahwamekwa konkalo ndjoka ihe olya hwahwamekwa konkalo yelongo moshilongo ndjoka ya simana kuye.
Okwa longitha ompito ndjoka opo a kumike aanasikola ya kutheko eilongo lyawo nuudhiginini.
Pohamba okwa popi woo kombinga yiikumungu mbyoka tayi gumu oshigwana ngaashi omadhipago gaakiintu nelongitho nayi lyiikolitha na okwa pula aantu yiikaleke kokule ninima mbyoka uuna ya hala okukalekapo ombili moshilongo.
Omukuluntuskola gwoskola yaKaupumhote Nghituwamhata Combined School Leopard Nashiwaya okwa popi kutya oya pandula noonkondo komagano ngoka ya pewa noongulu dhoskola dhoka otadhi ka vula okukala naanona ya thika po-120.
Nonando ongaaka Nashiwaya okwa longitha ompito okutothamo woo omaupyakadhi ngoka ya taalela na otaga imbi e yo komeho lyoskola, ngaashi ekuthopo lyiifuta yaalongi mboka haya longele miihwa.

Okwa popi kutya aalongi nale oya li haya mono oshimaliwa shooN$1 700 onga iifuta yokulongela miihwa ihe ngashiingeyi omuyalu ngoka ogwa shunithwa pevi sigo opooN$750 naashoka itashi tsu omukumo aalongi ya kale poskola.
Nashiwaya okwa popi kutya ngele uupyakadhi mboka inawu kandulwa po nena otaya kala nomaupyakadhi okunana aalongi ya pyokoka.

Omukomeho gwelongo mOhangwena, Isak Hamatwi okwa popi kutya otaka kwashilipaleka kutya oongulu dhoka odha tulwa iinima ayihe uuna dha pu okutungwa, nao kwa pandula onkatu ndjoka ya katukwa komuleli nale.
KENYA KAMBOWE

Category: 
Share This: 

Inaya pewa natango omboloha

$
0
0

Yane yomaanona mboka ya valela mekondjelomanguluko pondje yoshilongo mboka taya tamanekelwa iipotha yuulunga neponokelo lyomuhingimbesa muMalista gwonuumvo oye li natango modholongo sho epeko lyoshipotha shawo lya kana pethimbo ya holoka modholongo.
Mboka natango oyeli modhlongo nepangelo itali vulu okutya ngele otali pataneke eindilo lyawo lyomboloha molwaashoka epeko lyawo inali monika pethimbo mboka yaholoka komeho yompangu.
Sho aakalelipo yaatamanekwa mboka, Florence Gaes naMbushandje Nthinda ya ningi omapulaapulo kombinga yegandjo lyomboloha kaayakulwa yawo, omufali gwiihokolola kompangu Susan Nyatondo okwa popi kutya oshidhigu ngele otaka pataneka omboloha omolwa epeko ndyoka kaali po.
“Otatu tegelele epeko opo nduno tandi vulu okumona ngele otandi pataneke emangululo lyawo,” Nyatondo ta ti.
Yane yomaanona mboka yaheyali oya li ya tulwa miipandeko omolwa eponokelo nedhengo lyomuhingimbesa momasiku 28 gaMaalitsa na oya holoka mompangululo yaVenduka moKatutura ohela.
Mboka oya tumbulwa komadhina kutya oAmutenya Hailonga, Tobias Andimba, Ruben Amon naJohn Kalenga.
Yatatu yalwe oya mangululwa okuza kiipotha mbyoka .
Mboka aniwa oya yaka iinima yongushu yooN$15 638, unene iimaliwa okuza komunamimvo 45, Likius Nanghalu.
Mboka aniwa tango oya dhenge Nanghalu noongonyo, odhimbo oshowo opaala sha ningilwa pokamba yaNandilimani popepi noBrakwater pondje yaVenduka.
Nakuninga oshihakanwa okwa ehamekwa momutse, okwaako kwa teka oshowo omunwe konima sho a dhengagulwa nokudhangwa.
Okwa ponokelwa aniwa sho a pitike gumwe gwomaanona mboka pokamba yawo mpoka ya unga oontanda omutenya gwOsoondaha.
Konima sho mangestrata Desire Umunani Kamboua e ya tindile omboloha, mboka oya kala mondjeedhililo yaKatutura.
FRED GOEIEMAN

Category: 
Share This: 

Ekondjelo lyoofaalama dhomatulululo

$
0
0

Uuministeli wEtulululo lyEvi, owa ekelehi omapopyo kutya aantu ya za mOnooli yoshilongo oyo owala taya tulululwa moofalama moHardap no //Karas.
Uuministeli owa yamukula komapopyo ngoka ga ningwa kelelo lyopamuthigululwakalo lyaaKai-//Khaun moHoachanas mOshitopolwa shaHardap, ndyoka lya popi kutya AaNooli oyo owala taya tulwa moofaalama moka omanga aantu yomomudhingoloko itaya talika.

Omanyenyeto ga faathana oga ningwa woo muutumwalaka uufupi mboka wa tuminwa kiikundaneki.
Kansela gwo Kai-//Khaun Traditional Authority, Simon Kooper, okwa popi kutya aakwashigwana yawo oya pumbwa okutalika nomeho omanene uuna taku gandjwa oofaalama dhoka molwaashoka oyo ya kanitha oshitopolwa oshinene shevi pethimbo lyuukoloni.

“Etulululo ndyoka itali tala kuunene wevi ndyoka twa kanitha. Ope na aantu mboka yaadha iipumbiwa mbyoka tayi pulwa opo omuntu a vule okutulululwa moofaalama dhoka ihe pehala oofalama otadhi tulululwa owala aantu ya za kiitopolwa yimwe.”

Pahapu dhaKooper, evi lyaakwashigwa yaaKai-//Khaun olya li nale oohecta dha thika po-50 000.
Sho ya kuthwa evi lyawo kaatiligane pethimbo lyuukoloni oya dhigwa owala noohecta 14 000.
Konima sho oshilongo sha manguluka epangelo lyaNamibia olya gwedhele evi lyawo noohecta 8 000.

“Omolwa ompumbwe yevi moHardap, otatu pula opo tu pewe evi lya gwedhako,” Kooper ta ti.
Okwa popi kutya oya tseyithilwa kutya aakwashigwana mboka itaya vulu okupula ko uumwene wevi momudhingoloko gwaGibeon molwaashoka evi ndyoka olyaakwaWitbooi.
AaKai-//Khuan oya popi kutya aafaalama dhoka dha landwa okutameka mo-2012 osha kala tadhi tulululwa owala aantu ya za mIitopolwa ngaashi Zambezi, Kavango, Oshana, Ohangwena, Omusati, Oshikoto, oshowo Erongo.
Okutameka mo-2012 epangelo olya landa po oofaalama ngaashi Judaa, Mbela, Uhlenhorst, Jadenhock, Panama nofaalama yaSteinhoff dha nuninwa okutululula aakwashigwana.

Uuministeli wEtulululo lyEvi owa pataneke omapopyo ngoka.
Omupopiliko gwuuministeli mboka , Chrispin Matongela okwa popi kutya oopresenda 50, dhaantu 16 mboka ya tulululwa moofaalama dhoka oya za miitopolwa ngaashi Hardap, Khomas nOtjozondjupa.
Matongela okwa popi kutya konyala oopresenda 75 dhaamboka ya tulululwa moofaalama dhoka oya za miitopolwa yopokati koshilongo.
Kwaamboka ya tulululwa moofaalama ya Steinhof, Uhlenhorst, Judaa naMbela oya holola pomaindilo gawo kutya oya za miitopolwa ya yooloka nomaindilo ngoka ga monika ogeli ngaashi tashi landulwa, moHardap (8), Zambezi (1), Otjozondjupa (2), Ohangwena (1), Khomas (3) nOshana (1).
Kooper okwa popi kutya elelo lyoKai-//Khaun Traditional Authority oya li lya pulwa opo li ninge omagwedhelepo kombinga yaamboka ya pumbwa okutulululwa momudhingoloko gwaHoachanas ihe kaye na uuyelele kutya yangapi ya tulululwa okuza momudhingoloko ngoka.

“Inatu pumbwa okuundulilwa moluhepo otwa pumbwa okutulwa ponkatu yimwe ngaashi omuhoko dhimwe. Otwa thigululwa omupopyo gwoNamibia limwe, oshigwana shimwe.”
“Itashi ulike kutya otwa tegelelwa tu kale twa mwena nokutaambako owala kehe shoka tashi ningwa.Uule woomvula 26 ngaashiingeyi otwa kala owala twa mwena nokutaamba ko kehe shoka tashi ningwa kepangelo,” Kooper ta ti.
CATHERINE SASMAN

Category: 
Share This: 

Futeni omikuli mwa pewa - NSFAF

$
0
0

Oshiketha shoNamibian Student Financial Assistance Fund (NSFAF) osha pwakudhukwa okukonga aailongi ya thika po- 16 669 mboka ya pewa omikuli dhokwiilonga,dhoka dha gandjwa pokati komvula 1997 no-2010 na ya ndopa okushunitha iimaliwa.
Iimaliwa mbyoka oyongushu yoomiliyona dhaNamibia, N$479.
Oyendji yomwaamboka okuniwe einekelo kutya oya manitha omailongo gawo ngashiingeyi na ohaya longo na okwa tegelelwa ya shunithe omikuli dhoka ya pewa uuna ya pita omailongo gawo nenge inaye ga pita.

NSFAF okwa ulike kuume ke miilonga, Tribesmen/NICS opo ya vule okuhadha mo ailongi mboka.

Efuto lyomikui dhoka olya ningi oontamanana dha kwata miiti, sho aaleli yaailongi kuyele nuumvo ya hwahwameke aailongi opo kaya fute we omikuli dhoka, na oya pula epangelo opo omikuli dhoka dhilundululilwe mooshali dhokwiilonga.
Nonando ongaaka NSFAF okwa holola kutya okwaaha futa omikuli dhoka otashi tulitha oshiketha ponkatu odhigu opo kashi vule okugandja omukuli kaailongi oyendji.

Mboka ya pewa omikuli mo-2010 otaya vulu okuza momalimbililo molwaashoka omapeko owala 15 okuza komvula ndjoka taga landulwa.
Mboka ya pewa omikuli mo-2009, omapeko 235 otaga lanulwa omanga mo 2008 omapeko ngaka taga landulwa ogeli 488.

Oyendji yomaailongi mboka taya ka landulwa oomboka ya pewa omakwatho gwiimaliwa yokwiilonga mo-2003, moka omapeko ga thika po- 2 268 taga landulwa omanga omapeko ga thika po-2 252 ogomo-2004, nomo-2005 otamu landulwa omapeko 2 249.
Sho a yamukula komapulo ngoka ga tumwa koNamibian Sun, omunambelewa gwochief human capital and corporate affairs woNSFAF, Olavi Hamwele okwa popi kutya okwaahafuta omikuli otaku imbi opo oshiputudhilo shoka shi vule okugandja omukuli kaailongi yamwe.
Omakonaakono ga ningwa koNamibian Sun oga holola kutya yamwe po yomwaamboka ya li ya pewa omikuli na oya kala ya hala okushunitha iimaliwa yaantu , oye shi mono oshidhigu okuyi shunitha.
Omwiilongi gumwe ngoka opo a manitha eilongo lye, okwa li a ningi ekwatathano noshiputudhilo opo a andola tameke okushunitha iimaliwa mbyoka ihe okwa yamukulwa kutya nategelele a tuminwe okatumwalaka kongodhi.

Sho a pulwa kutya omilandu odhili ngiini kaailongi mboka ya hala okushunitha iimaliwa, NSFAF okwa yamukula kutya aanilongi mboka oya pumbwa okuya tseyithilla uuna ya maanitha omailongo gawo nuuna ya mono iilonga.
“Aailongi oya pumbwa okutseyithila NSFAF kutya oya manitha omailongo gawo na ohaya pewa uule woomwedhi hamano opo ya vule okukonga iilonga. Uuna aailongi mboka inaya mona iilonga na oya tokola ishewe okukatsikila nomailongo gawo natango oya pumbwa okututseyithila opo yapewe ethimbo lya gwana,”Hamwele ta ti.
Sho a pulwa kutya aailongi yangapi ya pewa omikuli dhokwiilonga ihe inaya manitha omailongo gawo, Hamwele okwa popi kutya aailongi otaya pumbwa ya fute omikuli dhawo, ya mana omailongo gawo nenge inaye gamanitha.
Hamwele okwa popi kutya iilonga yoshiketha shawo oya gumwa noonkondo kwaamboka ihaya shunitha omikuli dhoka ya pewa, naashoka otashi ya thiminike ya ninge omahwahwameko nelongo kaanaskola nokoshigwana kutya oshi li sha simana ngiini okushunitha omikuli dhoka.

ONamibian Sun oya nongele woo kutya NSFAF okwa kanitha omuyalu gwontumba gomapeko gaailongi uule woomvula dha piti, nonando ongaaka oshiputudhilo shoka osha tindi omapopyo ngoka.
“NSFAF ina kanitha nando epeko limwe, shoka tatu mulombwele ooshoka owala kutya otatu lundulula okuza komukalo gwokupungula omapeeko goonyala okuya momukalo gwopashinanena opo tu yande omaupyakadhi ngoka taga vulu okweetithwa komukalo gwokusikilila omapeko omakulu,” Hamwele ta ti.
GORDON JOSEPH

Category: 
Share This: 
Viewing all 448 articles
Browse latest View live