Aanamibia ngashingeeyti otaya zi momalimbililo omolwa iihohela yepangelo ya gwedhwapo tayi ithanwa solidarity tax ,mbyoka kwa li kwa tseyithwa kutya otayi tulwa miilonga nuumvo, ya kalekwa manga na otashi ulike kutya itayi tulwa we manga miilonga moshikako shomumvo nguka tuli.
Sho a tseyitha omutengenekwathaneko gwopashimaliwa gwepangelo gwomvula yonuumvo mEtine lyoshiwike sha piti, Minista Calle Schlettwein okwa popi kutya okwa gandja oshinakugwanithwa momake gongundu ndjoka a totopo opo yi tale koshikumungu shiihohela.
Okwa popi kutya AaNamibia oyendji kaye na natango ontseyo kutya iihohela mbyoka oya nuninwa okukondjitha oluhepo.
“Onkene otwa pumbwa okutsikila nokuya moonkundathana naakwashigwana opo shi uveko uuwanawa wiihohela mbyoka,” minista ta ti.
Sho a tseyitha omutengenekwathaneko gwopashimaliwa gwoshilongo gwonuumvo, Schlettwein okwa tseyithwa egwedhelo lyoshikwiila shaakokele nooN$100 noshikwiila shoka hashi pewa aakokele kepangelo kehe omwedhi oshili pooN$1 100. Iimaliwa mbyoka oya gwedhelwa natango omvula ya piti nooN$400 na okwa tegelelwa natango yi gwedhelwe nooN$100 momvula twa taalela
Konyala oshimaliwa shoobiliyona 28.58 osha tulwa moshikondo shonkalathano.
Schlettwein okwa popi kutya epangelo otali tsikile nokulwitha ompumbwe yomagumbo moshilongo na otali tsikile nokugandja omayambidhidho gopashimaliwa kooprogramma dha nuninwa okuwapaleka omahala gomagumbo oshowo etungo lyomagumbo gaakwashigwana ngaashi oprogramma ndjoka yatulwa nale miilonga mondoolopa yaMbaye, Ovenduka nOshakati.
Elongo lyopetameko otali pewa oshimaliwa sha thika poobiliyona 12.79 omanga elongo lyopombanda tali pewa oobiliyona 3.41 niimaliwa mbyoka oya nunnwa unene okugandja omayambidhidho giifuta yomailongo oshowo iiputudhilo yopaungomba.
Iimaliwa mbyoka mbyoka tayi pewa oshikondo shUundjolowele oya yi pombanda okuza poobiliyona 6.4 okuya poobiliyona 7.23 , naashoka tashi kumitha oshoka kutya oshikondo shegameno lyoshigwana shoka sha kala nokunyanwa koyendji omimvo dha piti kutya ohashi pewa iimaliwa oyindji nasho osha pewa iimaliwa ya thika poobiliyona 13.01
Nonando eliko lyaNamibia olya taalela eshongo okuza kegwopevi lyongushu yiimaliwa yaSouth Afrika, minista okwa popi kutya shoka oshi li pamulandu gwomondjila na kape na ompumbwe yokukutha ko iimaliwa yaNamibia yi kale yiithikamena.
Iiwike ya piti okwa holoka oompata ngele Namibia na kutheko iimaliwa ye mbyoka ya kwatathanithwa niimaliwa yaSouth Afrika, yo iimaliwa ye yikale yiithikamena okuza kiimaliwa yaSouth Afrika mbyoka ya kala tayi gu pevi okuyeleka niimaliwa yilwe muuyuni.
Ekoko lyeliko lyaNamibia otali tengenekelwa poopresenda 4.5 ndyoka lya gu poopresenda 6.4 mo-2014 oshowo poopresenda 5.7 omvula ya piti.
Aaniilonga yepangelo
Schlettwein okwa kunkilile elongitho nayi lyomaliko gepangeo oshowo elongitho nayi lyiimaliwa ngaashi momukalo gwokulonga omalutayima nenge iifuta yomweendo.
Okwa ti epangelo olya tula ponomola yotango egandjo lyomayakulo gongushu koshigwana naashoka osho sha etitha kushainwe omatsokumwe gegwanithe po lyiilonga miikondo ayihe yepangelo. Minista okwa popi woo kutya otaya kambadhala okukaleka pondondo nokwaahalongitha iimaliwa oyindji miifuta yaaniilonga.
“Otatu popi kutya kehe eyo pombanda lyondjambi nali tulwe miilonga taku talika konkalo yondjele yeyo pombanda lyoondando. Otatu tsikile woo nokugandja omayele kutya itaku kala eyo pombanda miimaliwa yiifuta yaaniilonga.”
Okwa popi woo kutya omutengenekwa gwonuumvo ogwa kuthamo etungo lyoombelewa nenge iiputudhilo yepangelo mbyoka ku wetike kutya kayi na shoka tayi kwatha sha.
Oshimaliwa shoobiliyona 6.03 oshiikalekelwa oshikondo shiilonga yepangelo opo ku yambidhidhe egandjo lyomayakulo gepangelo.
MERJA IILEKA