Quantcast
Channel: Namibian Sun - Moshiwambo
Viewing all articles
Browse latest Browse all 448

Oonkuthana kombinga yekuthomo lyomategelelo

$
0
0

Ominista yUundjolowele Bernard Haufiku oya pula opo epangelo li ninge oonkundathana ketulo miilonga lyompango ndjoka tayi pituka ekuthomo lyomategelelo , ihe okwa popi kutya shoka itashi ka kala omukalo omupu gwokuhulitha po omategelelo ngoka inaga halika.
Haufiku, ngoka a yi nale moonkundatha nOminista yUuyuki Albert Kawana, ota longekidha okuya woo moonkundathana nOmupilima gwOshilongo, Saara Kuugongelwa-Amadhila.
"Nonando ongaaka aantu itaya ka ya owala muuklinika nokupula opo omapunda gawo ga kuthwemo, ihe uuna ya kwatwa koonkondo otashi ka ningwa," Haufiku ta ti.
Haufiku okwa popi ngaaka konima yomutumba gwopaliamende gwoshiwike sha piti.
Ekuthomo lyomategelelo otali utha opo aakiintu mboka yiihumbata ya pule omategelelo gawo ga kuthwemo pamukalo gwa gamenwa na oguli pampango muule woomwedhi hamano dhopetameko.
Okwa tsu omuthindo kutya ngele ompango ndjoka oya tulwa miilonga ihe inayi kandula po omukundu gwomaso mokati kuunona oshowo omukundu gwoku ekelahi uunona nena epangelo otali ka thiminikwa li talulule ompango ndjoka
"Otatu ka tala nokufaafanitha omiyalu dhetu naSouth Afrika,"
Pahapu dhaKawana, Namibia okuna oshiyetwapo shoka sha ningwa momvula yo-2014 na osha pumbwa owala okufalwa moKabinete ko ku vule okutokolwa shoka oshigwana sha hala, nonando monakuziwa omwa kala etindo lyokutula miilonga ompango ndjoka unene okuza koongeleka.

South Africa okwa tula miilonga ompango ndjoka mo-1996 na oya shunitha pevi omaso goohanana moshilongo
Nonando ope na ompango ndjoka tayi pitika aakiintu ya kuthemo omategelelo, aakiintu oyendji moshilongo shoka onkene taya kuthamo omategelelo momapandaanda nenge tutye kuyoyene.
Oompata kombinga yompango ndjoka odha holoka ishewe moshilongo sha landula omahwahwameko ngoka ga tulwa miilonga koAfrican Commission on Human and People’s Rights opo ku hulithepo omukalo gokukutha ko kutya omakuthemo gomategelelo oshi li omuyonena muAfrika.
"Omaumbangi oga ulike kutya oompango dhoka inadhi indika aakiintu kaya kuthemo omategelelo ihe odha ningitha owala opo aakiintu mboka ya ninge omakuthomo gomategelelo inaga gamenwa."
Pahapu dhomukomeho gwoArasa, Michaela Clayton, oompango dhoka odha eta owala eshongo muundjolowele nokukutha po uuthemba waantu menenevi.
"Omaindiko ngoka naga kuthwepo yo aakiintu ya pewe omayakulo ngoka ga gamenwa."
Pauyelele woWorld Health Organisation (WHO), ekuthomo lyomategeleleo inali gamenwa olya etitha uupyakadhi moshikondo shuundjolowele na oshili shimwe shoka tashi etitha omaso goohanana miilongo yaAfrika noopresenda 30 dhomaso miilonga yaSub-Saharan

WHO ota fekele kutya omakuthomo gomategelelo inaga gamenwa ga thika poomiliyona 6 ohaga ningwa muAfrika kehe omvula na ohaga etitha omaso o-29 000 omvula kehe oshowo omuyalu omunene gwomaulema, mokati kaakiintu yomomikunda muAfrika yoomvula dhili kohi yo-25.
JEMIMA BEUKES

Category: 
Share This: 

Viewing all articles
Browse latest Browse all 448