Oondando yomagumbo yi li pombanda noonkondo oshowo iifuta yohiila ya londa oyimwe yomiinima tayi etitha AaNamibia oyendji ya kale natango taya zi pamwe naavali yawo, molwaashoka itaya vulu okumona omahala gawo yene nonando ya kale haya mono iiyemo.
Oyendji mboka yahokana nenge ya hokanwa otaya zi pamwe nomaluvalo gawo momagumbo gaavali yawo nondjodhi yawo yokwiilikolela omagumbo gawo ka ye wete tayi katsa.
Eduardo Platt, ngoka e li omuyalulimambo paithano, okuli gumwe gwomaanyasha mboka taya hiila omahala ngoka kage na esiku ga ninge gawo.
Nonando omunyasha ngoka opo adhike ondjokana ye okwe shi pondola okulanda ofuleta kondando yooN$400 000, ina vula okukala ta futu iifuta yokomwedhi na oshe mu thiminike opo a kaze megumbo lyaavali ye.
Konima yomvula oya mono egumbo lyokuhiila moKhomasdal ndyoka ya kala taya futu komwedhi oshimaliwa shooN$7 500 uule woomvula hamano dha piti.
"Ngele onda landa egumbo lyomiliyona 1,8, nena otandi kala tandi futu oshimaliwa shokomwedhi sha thika pooN$18 000, otandi vulu ngiini okufuta oshimaliwa shoka, omanga egumbo ndyoka lyaali nokuli pamuthika," Platt a pula
Omuniilonga gwoshikondo shuunamiti ngoka ina hala okutumbulwa kedhina pamwe nomusamane gwe ngoka ha longo moshikondo shuutekinika nayo otaya nana nondatu mokumona egumbo.
Nonando mboka oya mona elongo na oye na iilonga yolela, oya thiminikwa konkalo opo ya hiile ofuleta yoondunda mbali dhokulala moAcademia, na itaya vulu okuninga oshikunino shawo nenge pamwe ya tekule iitekulwanamwenyo yawo. Oye na uunona uwali mboka hawu hiti oskola yopaumwene moshilando.
"Otwa kala tatu kongo egumbo ndyoka tatu vulu okufuta uule woomvula ntano dha piti ihe inatu mona. Otwa kala nokulanda ooplota ihe inatu vulu okukutha ishewe omukuli gwokutungitha egumbo."
Omukiintu ngoka okwa popi kutya otaya vulu owala okumona egumbo uuna iiyemo yawo ya gwedhelwa.
"Otashi lulumike noonkondo sho omuntu ito vulu owala okumona egumbo lyopamuthika moka to vulu okutekulila aanona yoye omanga ho mono ondjambi yopokati. Okuhiila kashi ivule molwaashoka aanona ihaya dhana nokudhana kehe ethimbo oya edhililwa owala modholongo omanga ito vulu okukala niitekulwanamwenyo yoye."
Nonando oyendji otaya dhilaadhila kutya okumona egumbo lyongushu yooN$700 000 moKhomasdal oshipu, Charlton Jooste, omunandjokana ngoka e na uunona uwali okwa popi kutya nonando omuntu okwa mono egumbo kondando ndjoka natango otaka longitha oshimaliwa oshindji opo a wapaleke egumbo ndyoka nokutulitha iinima ayihe pomahala.
"Egumbo ndyoka olye tu pula ooN$700 000 ihe natango otwa ka konga omukuli gwooN$850 000 opo tulongithe ominino dhomeya , okulundulula omiyelo oshowo oloogolo lwegumbo," Jooste a yelitha.
Omulandithi gwomagumbo, Mara Baumgartner, okwa popi kutya okukaza naakuluntu yoye oyo owala omukalo tagu kalapo monakuyiwa.
Pahapu dhe onkalo oya nayipala molwaashoka aanyasha aanashilonga otaya thiminikwa okuhiila omahala gokukala molwaashoka ondando yomagumbo oya londa nayi.
"Inandi landitha egumbo omvula ya piti ihe hangame owala. Aantu otaya ningi ongeshefa yokuhiila molwaashoka oyo tayi endelele mongashiingeyi."
Baumgartner okwa popi kutya otashi limbilike molwaashoka ondando yohiila yegumbo momudhingoloko gwaRocky Crest oyi li pooN$14 000 komwedhi.
"Aantu otaya dhilaadhila kutya aalandithi yomagumbo oyo taya etitha ondando ndjoka yi londe pombanda ihe shoka kashi shi oshili."
Baumgartner, ngoka akala omulandithi gwomagumbo uule woomvula 20 dha piti okwa popi kutya ope na ompumbwe onene opo epangelo li tulepo oveta ndjoka tayi kondolola ondando yomagumbo.
"Aanona yetu oye na okukala taya zi pamwe naavali yawo sigo opoloyeka yehwata lyomagumbo ya manithwa."
Omusholondondo gwoondando dhomagumbo gwombaanga yoFirst National Bank (FNB) ogwa ulike kutya ondando yomagumbo moshilandopangelo oya thikama pooN$900 000 omanga omagumbo mOkahandja noSwakopo geli pooN$700 000 ihe Baumgartner okwa popi kutya kape na omuntu ta mono egumbo kondando ndjoka mOvenduka.
"Omagumbo momahala ngaashi oSoweto moKatutura otaga landwa koshimaliwa shomiliyona yimwe omanga momahala ngaashi Dorado Park omagumbo ge na oomiliyona 3."
Baumgartner, ngoka a longele ehangano nale lyoSwabou building society okwa popi kutya omagumbo goondunda mbali dhokulala moDorado Park ogali taga landwa koshimaliwa shooN$87 000 momvula yo-1993 ihe monena omagumbo otaga landwa koomiliyona.
Momahala ngaashi Ludwigsdorf noKlein Windhoek omagumbo otaga landwa koshimaliwa sha thika nopoomiliyona 6.
Baumgartner, okwa popi kutya ooyene yamwe yomagumbo otaya pula oondando dhili pombanda nayi noonkondo na inaya hala okushunitha pevi oondando dhawo.
Omunambelewa omupekaapeki moFNB, Daniel Kavishe okwa popi kutya omukuli gwegumbo lyongushu yooN$900 000, ohagu etitha iifuta yokomwedhi yooN$9 500 ihe ohashi vulika iifuta mbyoka yi ye pombanda.
"Ondando yomagumbo oyi li pombanda noonkondo omolwa ompumbwe yomagumbo ndjoka tayi etitha ooyene yomagumbo ya vule okupula ondando kehe ndjoka ya hala," Kavishe ta ti.
JEMIMA BEUKES
caption
OONDANDO TADHI KENYENEKE: Oondando dhomagumbo moshilongo itadhi vulika.
ETHANO: GARWIN BEUKES