Quantcast
Channel: Namibian Sun - Moshiwambo
Viewing all articles
Browse latest Browse all 448

Ta lumbu nombuto uule woomvula 25

$
0
0

?Aries Negumbo ( kali shi edhina lye lyoshili) oha ende omwenyo kehe ethimbo ta hokolola onkalamwenyo ye uule womimvo 20 dha piti.
Omunamimvo 47, Negumbo ngoka a li omukalimo gwomOnooli yoshilongo okwa kala ta lumbu nombuto yoHIV uule woomvula dha thika po-25.
"Otashi kala mondjila okupopya kutya onda kala tandi lumbu nombuto onkalamwenyo yandje ayihe, noomvula dhoka odha kala oondhigu noonkondo kungame sho nda kala nda taalela omaupyakadhi esiku kehe," Negumbo ta ti.
Negumbo ngoka gumwe gwomaavali ye e li omuTanzania okwe ya moNamibia mo-1987 na okwa tameke ongeshefa ye yokuhondja iikutu nokuyilanditha momapandaanda gaVenduka.
Konima sho oshilongo sha manguluka okwa yi mohole nomulumentu ngoka kwa ningwa omifofodholo kutya ota lumbu nombuto yoHIV, na okwa tameke tayi naye miihulo inayi gamenwa nonando okwa kala ngaa omapopyo ngoka kutya omulumentu oku na ombuto.
Konima sho a tameke ta ningi iilalo mookwapa dhe okwa kala a tila na okwa tindi okuya koshipangelo opo a ka konaakonwe.
"Onda tameke tandi longitha omalovu opo ndi dhimbwe, omathimbo gamwe onda kwatwa komadhilaadhilo gokwiidhipaga. Nonando ongaaka inandi ya ndi kakonaakonwe molwaashoka onda kala nda tila."
Momvula yo-1992 Negumbo okwa pulumutha okanona kokamati, ihe okanona ke oka kala ke na omaupyakadhi ogendji gopaunamiti nayina yaNegumbo okwe mu lombwele opo ya ka konaakone yo ya vule okumona epango.
"Okanona kandje inaka monika ombuto ihe ngame onda monika ombuto. Onda li unene mohole naasho nda monika ombuto omulumentu ngoka onde mu dhiminepo owala sigo osho a dhigindje po nokuya koSouth Afrika."
Omulumentu gwe nale nahe yokanona ke okwa hulithile moSouth Afrika mo-1996, nopahapu dhaNegumbo okuza momvula ndjoka omulumentu ngoka e mu thigipo sigo omo-2004 inaya we mekwatathano nomulumentu gumwe omolwa ombuto ndjoka ta lumbu nayo.
Negumbo okwa popi kutya muule woomvula dhoka a kala keena omulumentu okwa longitha ompito ndjoka opo a tekule okanona ke ye iisile oshipwiyu.
"Onda hulitha po okunwa omalovu na onda tameke tandi li iitungilutu."
Konima yoomvula omugoyi sho a kala keeli mekwatathano lyohole, Negumbo okwa yi ishewe mekwatathano nomulumentu gumwe ngoka natango kwa kala taku fofodholwa kutya ota lumbu nombuto.

"Petameko inatu lombwelathana kombinga yuukwatya wetu wopaunamiti ihe okwa uvu kutya otandi lumbu nombuto nangame onda uvu kutya ota lumbu nombuto, onkene inatu pulathana na otwa idhimbike onkalo ndjoka," Negumbo ta ti.
Omvula ndjoka mboka yaali oya thiki ondjokana yawo, ihe omusamane gwe okwa kala ta longitha nayi iikolitha na okwa kala ta dhenge Negumbo.
"Uuna a kolwa iha lalamo megumbo, ngele onde mu pula kutya okwa lala peni oha dhengendje, emonitho lyiihuna ndika olya kala konyala uule woomvula ndatu." Mo-2007 ofamili yaNegumbo oye mu kutha mo pamwe nokamona megumbo ndyoka sho konyala omusamane gwe e mu dhipaga.
"Sho nda kala tandi monithwa iihuna, onda hulitha po okwiisila oshisho pamwe nuundjolowele wandje. Kanda li ndi na ombili, onda kanitha oshiviha nayi na onda kala tandi dhilaadhila opo ndi idhipage," Negumbo ta ti.
Negumbo okwa popi kutya nonando ofamili ye oya taambako kutya ota lumbu nombuto aluhe okwa kwatwa komadhilaadhilo gokuhulitha po onkalamwenyo ye.

"Onda li tandi teleke uukuki sho nda kwatwa komadhilaadhilo opo ndi itile omagadhi omapyu, onda tondokele pondje namumwamemekadhona okwa falandje koshipangelo."
Koshipangelo Negumbo okwa tulwa kepango lyo anti-retrovirals (ARVs), oshikando shotango konima who a kala ta lumbu nombuto uule woomvula 23.
Negumbo okwa popi kutya okwa panga uukume naantu oyendji sho a tameke ta longele oCatholic Aids Action, ihe oyendji oya hulitha nale komukithi omanga yamwe yiidhipaga sho ya monika ombuto.
"Ookume kandje oyendji oya sa, oyendji oya si sho ya hulithapo okunwa omiti dhawo, yamwe oya tameke okulongitha nayi omalovu. Yamwe oya tsikile okuya momilalo inadhi gamenwa. Yamwe oyiidhipaga, ngame ondina elago okukala momwenyo konima yoomvula 25."
MERJA IILEKA

Category: 
Share This: 

Viewing all articles
Browse latest Browse all 448