Minista Albert Kawana okwa kunkilile kutya aalumentu yamwe otaya kalongitha efudho lyokupulumutha paku ninga uunona owundji nokuya momafudho gokunwa iikolitha pehala lyokuyambidhidha aakiintu yawo.
Sho a gandja omaiyuvo ge pethimbo lyoompata kombinga yoSouthern African Development Community (SADC) Protocol on Employment and Labour moNational Assembly, Kawana okwa popi kutya epangelo otali ka kondolola omafudho ngoka naalumentu otaya ka ningilwa omakonaakono okupitila maanambelewa yezulonkalo.
Omusindalandu ngoka gwoSADC ogwa popi kutya omafudho ngoka naga pitikwe opo ku kwashilipalekwe kutya esiloshisho lyuunona olya topolwa pokati kaavali ayehe.
"Pehala lyokusila oshisho uunona otaya ka kala moondunda dhomanwino nokuninga uunona owundji. Uuministeli wUuthikepamwe nawu tule miilonga oshikondo shoka tashi ka kala noshinakugwanithwa sho kulonga aalumentu okulundulula ominambo dhuunona nokuwapaleka omakende guunona," Kawana ta ti.
"Oto adha woo aalumentu ye na uunona naakiintu ya yooloka yatatu nenge ya ne poshikando, oto ipula nee kutya okombinga yini haya gandja ethimbo lyawo."
Omusindalandu ngoka ogwa utha woo opo iifuta womafudho ngoka yi futwe pwaahena ondjoolola kutya omugandji gwiiilonga oku na aaniilonga yethike peni.
Nonando okwa hololwa kutya onkalo ndjoka otayi ka e ta omaupyakadhi gopaiyemo, Kawana okwa popi kutya ethimbo olya thikana opo aalumentu ya dhane onkandangala moonkalamwenyo dhaanona yawo.
Kawana okwa popi kutya otaka tula poshitaafula ontotwaveta ndjoka tayi kwashilipaleke kutya omagwedhelepo gokulundulula oonkalamwenyo dhaanona oga tulwa miilonga.
"Itaya vulu owala okutinda ngaaka omolwa omaupyakadhi gopaiyemo. Aanona oyeli onakuyiwa yetu nuuna twa kwashilipaleke kutya onkalonawa yaanona yetu oya kalekwa pamuthika nena otatu ka kala noshigwana sha kotoka na oshi na ombili."
Omusindalandu ngoka otagu pula woo egwedhelo lyegameno pandjele yopaInternational Labour Organisation (ILO) ndjoka ya talulula ompango yoMaternity Protection Convention of 2000.
Ontopolwa 183 mompango ndjoka otayi utha efudho lyiiwike 14 kaakiintu mboka taya pulumutha. Aakiintu mboka otaya futwa iiyemo yawo mbyoka tayi pitika esiloshisho lyuunona wawo.
Ompango ndjoka otayi utha woo opo aakiintu mboka kaya longe iilonga iidhigu mbyoka tayi vulu okutula moshiponga uundjolowele wawo nowuunona wawo, na otayi gandja egameno okuza komatongolo kwiikwatelela konkalo moka yeli.
Omulandu ngoka ogwa indika woo aagandji yiilonga ya kuthe oonkondo ookondalaka dhiilonga dhaakiintu nomatompelo kutya oye li momategelelo nenge momafudho gokupulumutha kakele ngele ope na uupyakadhi metegelelo lyomukiintu, nenge pevalo nenge pepulumutho lyokanona.
Aakiintu mboka taya shuna kiilonga konima yomafudho gawo naya shune poompito dhiilonga dhoka ya kala pudho nondjambi ya faathana. Aakiintu otaya uthwa woo ya kale nomafudho po gomesiku nenge okulonga oowili ooshona opo ya vule oku ka yamutha aanona yawo.
JEMIMA BEUKES