Gumwe gwomaanyasha mboka ya valelwa muupongekwa, ngoka adhipagwa kopolisi mOvenduka momasiku o27 gaAguste okwa fumbikwa momukunda gwawo Ehafo, mOshikandjohogololo shaKongo mOshitopolwa shaHangwena mOlyomakaya ga piti noshituthifumbiko she osha hokololwa koyendji kutya osha li tashi etitha ohenda noonkondo omolwa iipopiwa mbyoka ya ningwa pethimbo lyoshituthi shoka naapopi oyendji oya pula uuyuuki wu dhane onkandangala omolwa eso lyaFrieda Ndatipo.
“Ota tu pula okuza komitima dhetu opo nakuninga edhipago ndika a pewe egeelo,†Amushanga gwEwawa lyAanyasha mOngundu yoSwapo Elijah Ngurare ta ti.
Efumbiko lyaFrieda olya kaliwa kosheendo shiilyo yEwawa lyAanyasha mOngundu yoSwapo oshowo aanona mboka ya valelwa mekondjelomanguluko mboka ya zi mOvenduka oku ka kala pefumbiko ndyoka.
“Ongundu yoSwapo ongundu yetu, ihe otayi ihumbatele nayi aantu yawo,†Rauha Ndjimba ngoka a li omuwiliki gwoshituthi ta ti.
Ta ulike egumbo moka Frieda pamwe nuumwayina ya putukile, na omo mwa ningilwa oshituthidhimbuluko she nefumbiko, Ndjimba okwati, onkalo yegumbo otayi ulike kutya aanona mboka otaya mono iihuna.
“Otuli moombelewa dhi na oomipepo dhombepo ontalala na otwa dhimbwa onkalo moka aantu yeli. Frieda okwayi a ka konga iilonga opo a yambidhidhe uumwayina ihe okwa galukile kegumbo e li moshiketha,†Amushanga gwEwawa lyAanyasha yoSwapo mOshikandjo shaKongo Efraim Shipindo ta ti.
Okwati, shoka sha ningilwa Frieda otashi dhimbulikitha aantu iiningwanima ngaashi shoka sha ningwa moSharpeville mo- 1960, moSoweto mo-1976, mOld Location mo-1959 oshowo edhipago ndyoka lya ningilwa Michael Brown moAmerika omathimbo ga piti.
Okwati, aanona yekondjelomanguluko ka ye na uupyakadhi wopamadhilaadhilo na oye na owala uupyakadhi womakemo gawo ngoka itaga yamukulwa nuuna omakemo ngoka itaga talika nena oshigwana osha tegelela okukala tashi yakula iiketha yomidhimba dhaanona mboka.
Ngurare okwati: “Frieda okwa thigipo egumbo lyaandjawo e na einekelo lyokuka mona iilonga ihe okwa galukile kegumbo e li moshiketha.â€
Ngurare okwa ekelehi omapopyo kutya aanona mboka oyeli we konima komuntu omutitatu.
“Omuntu omutitatu ngoka e li konima aanona mboka ya valelwa mekondjelomanguluko pondje yoshilongo, oluhepo nokwaahena iilonga,†Ngurare ta ti.
Okwati, aanyasha mboka kaye na iilonga oye na uuthemba wopaudemokoli okupula iilonga okuza kepangelo.
“Oonzo dhaNamibia odha pumbwa okugandja uuwanawa kAanamibia ayehe unene mboka yeli komikunda hoka oko ku na unene aayambidhidhi yongundu tayi pangele,†Ngurare ta ti.
Ngurare okwa tongomona Frieda kutya okuli omukwashigwana gwaNamibia neso lye olya etitha omapulo ogendji ngoka kaagena omayamukulo.
“Okwa yahwa okusa konima owala sho kwa dhimbulukiwa esiku lyomapendafule molwaashoka okwali ta kongo iilonga. Ina ehameka epangelo nenge omuntu gwontumba. Ka li eshongo lyasha kepangelo nenge kongundu. Yina yuunona utatu ngoka okwali owala ta kambadhala okukonga onkalamwenyo ya hwepopala pamwe nuunona we,†amushanga gwEwawa lyAanyasha yoSwapo ta tsikile.
Natangwe Ithete, ngoka a kala poshituthidhimbuluko shaFrieda pehala lyoNational Youth Council (NYC) pamwe nAmushanga- Ndjai gwoSwapo, Nangolo Mbumba, oya gandja omatumwalaka gomahekeleko na okwa tseyitha kutya ongundu yawo oya yambidhidha omalongekidho gefumbiko lyaFrieda noshimaliwa sha thika poN$10 000 ihe shoka sha thigi aalilisa ye na omaipulo omolwaashoka ka pe na ngoka a dhindikile etumwalaka ndyoka.
Aaleli yopashigwana okwa lopotwa inaya kala pefumbiko ndyoka lya ningwa mOlyomakaya oshowo poshituthidhimbuluko shoka sha ningwa mEtitano.
Omukwanezimo gwaFrieda ngoka apopi noNamibian Sun ihe ina pitikwa uukwatya we wuhololwe okwa ti kutya, omukalo ngoka aaleli yopashigwana inaya kala pushimwe shomiituthi yaFrieda otashi ulike kutya oye wete kutya Frieda ka li sha neso lye itali ti sha kuyo.
Oohapu ndhoka odha yambidhidhwa kuNgurare ngoka a gwedha po kutya eso otali adha aantu ayehe kutya aakengeli nenge aadhigona.
Okwati, Frieda okwali omuthigona ihe omuntu owala afa aanona yaakengeli.
Frieda okwa valelwa moLubango momasiku 19 gaFebruali mo-1988 na okwe ya moshilongo mo-1989 sha landula okatokolitho konomola 435, hoka ka tulwa miilonga kIigwana yaHangana.
Aavali ye oya hulitha omanga a li omushona na okwa hulila owala mondondo onti-9.
Okwa thigako aamwayinamati yaali nomumwayinakadhona gumwe oshowo aanona yatatu nokanona ke hoka okashona oke na oomweedhi 21.
Ewawa lyAanyasha mOngundu yoSwapo olya yambidhidha noshimaliwa sha thika poo-N$25 000 na olya uvaneke kutya otali totopo oshiketha shokuyambidhidha uunona we.
EHAFO PLACIDO HILUKILWA
Category: