Salom Amutenya, mwene gwomukunda Amarika okwa popi kutya onkalo yomeya ngoka haga longithwa kaalelwa ye oya nika oshiponga noonkondo.
Nonando momukunda moka otamu adhika otenga yokuwapaleka omeya gokunwa yongushu yoomiliyona 200, Amutenya okwa pula epangelo opo li yape omeya ga yogoka molwaashoka otenga ndjoka itayi longo nomeya momudhingoloko ngoka oge na oshimongwa.
Metitano oNamibian Sun oya talele po omudhingoloko gwaAmrika mehala lyuulithilo waNgandjera, moSheya Shuushona Conservancy.
Etalelepo ndika olya landula eyamukulo ndyoka lyazi kombelewa yomukalelipo gwaGermany moNamibia, kutya aakwashigwana momudhingoloko ngoka otaya nu omeya inaga yogoka molwaashoka epangeo olya ndopa okupangela otenga yokuwapaleka omeya ndjoka hayi longo koonte dhetango, ndjoka ya tulilwa po aakwashigwana mboka kuGermany oomvula hamano dha piti.
Omukalelipo gwaGermany okwa popi kutya olopota ndjoka kayi na uukwashili.
Namibia Sun okwa lopota kutya, mo-2006 opoloyeka yaGermany naNamibia, yoCuveWater, okupitila moIntegrated Water Resources Management oshowo iimaliwa ya gandjwa koGerman education and research ministry (BMBF), oya tula po otenga yomeya ndjoka hayi longo koonte dhetango na ohayi wapaleke woo omeya gokunwa momudhingoloko gwaAmarika naAkutsima.
Otenga ndjoka oya pula oshimaliwa shoomiliyona 200.
Otenga ndjoka ohayi longo omeya goocubic 3.3 ga yela ihe oya yonuka konima sho ya gandjwa kUuministeli wUunamapya, Omeya nIihwa, mo-2010, nokuza mpoka inayi longa we.
Gundula Perry ngoka e li omukalelipo gwaGermany moNamibia okwa popi kutya mo-2006, CuveWaters oya tameke opoloyeka yuule woomvula omulongo noshimaliwa sha thikapoomiliyona 200 okuza koBMBF.
Opoloyeka oya nuninwa okutotapo omikalo dhopautekinika dha yooloka opo dhi vule okugandja omeya gokunwa ga yogoka kaakwashigwana oshowo omeya gokutekela iikunino mEpyeshona nomIipopo oshowo mo Amarika nAkutsima.
“Konima sho otenga ndjoka ya patululwa pambelewa mo-2010 moAmarika, oshowo mbali dhilwe moAkutsima odha longa uule woomvula ndatu na odha mona owala omaupyakadhi omashona,” omukelipo gwaGermany ta ti.
“Ekondololo lyotenga ndjoka olya ningwa kooindjiniya , nomo 2013 ootenga dhoka odha gandjwa momake goMAWF. MuMalitsa naApilili oshowo Novemba omvula ya piti, MAWF naCuveWaters oya tsu kumwe kombinga yiilonga nekalekepo lyotenga ndjoka. Ootenga dhoka odha kala tadhi longo nawa kakele yimwe ndjoka yi li muAkutsima ndjoka inayi vula okulongwa omolwa ompumbwe yiitopolwa yimwe mbyoka yali yi na okulandwa. Opoloyeka yaCuveWaters oya hulu mo-2015, na okwa gandjwa omadheulo,” Perry ta ti.
Metitano aakwashigwana oya lombwele oNamibian Sun kutya, konima sho otenga ndjoka ya patululwa mo-2010 oye yi longitha owala uule woomwedhi ndatu yo otayi teka.
Oya kala ihayi longo sigo omo-2015 moka ya pangelwa ihe natango oya longa owala uule womwedhi gumwe yo otayi teka muJanuari gomvula ndjika tuli.
“Mboka ya pewa omadheulo oya longwa owala okulongitha otenga ndjoka ihe haku yi pangela. Itaya vuu okumona kutya oshike sha yonuka na otashi pangela ngiini,” omukwashigwana gume ta ti.
Perry okwa popi kutya iitopowa ayihe ya pumbiwa mokupangela ootenga dhoka otayi vulu okumonika moNamibia.
Okutameka nkene otenga ndjoka ya teka,kape na we mpoka aakwashigwana yomomudhingoloko ngoka taya mono omeya.
Aakwashigwana otaya longitha omeya gomoomboola nomithima ihe oya popi kutya omeya ngoka otage ya ehameke.
Johannes Iyambo, kansela gwaTamanzi okwa popi ohaya kambadhala okufaalela aakwashigwana mboka omeya, notenga yoshikandjohogololo ihe otenga ndjoka yimwe owala na ohayi gandja omeya kiikandjohogololo ya thika puitano, lumwe momwedhi.
ILENI NANDJATO